Oceany stają się coraz ciemniejsze. Zagrożenie dla tysięcy gatunków

Wyniki badania opublikowanego w czasopiśmie naukowym „Global Change Biology” wykazały, że między 2003 a 2022 rokiem strefy fotyczne – obszary oceanu, do których dociera światło słoneczne i księżycowe niezbędne większości życia morskiego – w 21 proc. światowych oceanów uległy znacznemu spłyceniu z powodu ograniczonego przenikania światła.

W 9 proc. powierzchni oceanów stały się one płytsze o 50 metrów, zaś w 2,6 proc. – aż o 100 metrów. Jak oszacowano, zjawisko to obejmuje obecnie 75 milionów kilometrów kwadratowych oceanów na świecie, co odpowiada powierzchni Europy, Afryki, Chin i Ameryki Północnej razem wziętych. 

Czytaj więcej

Oceany i lodowce

Oceany zmieniają wygląd z powodu zmian klimatu. Badacze zaniepokojeni kolorem

W ciągu ostatnich dwóch dekad ponad 56 proc. oceanów na świecie zmieniło kolor w stopniu, który z...

Zmiany, o których mówi badanie, są niezwykle niepokojące – wynika z ich bowiem, że poważnie zagrożone są tysiące gatunków morskich. Ale nie tylko. „To powód do prawdziwego niepokoju. Ma to potencjalnie poważne skutki dla morskich ekosystemów, światowego rybołówstwa i krytycznego obiegu węgla oraz składników odżywczych w oceanach” – zaznacza dr Thomas Davies, biolog morski z Uniwersytetu w Plymouth, będący współautorem badania. 

Oceany ciemnieją. Zagrożenie dla zwierząt i roślin

Strefy fotyczne – sięgające zazwyczaj 200 metrów głębokości – są miejscem życia około 90 proc. wszystkich organizmów morskich. W ich obrębie żyje między innymi fitoplankton – mikroskopijne organizmy roślinopodobne, które prowadzą fotosyntezę. Stanowią one podstawę większości morskich łańcuchów pokarmowych i odpowiadają za niemal połowę produkcji tlenu na Ziemi.

W strefach fotycznych wiele gatunków ryb, ssaków morskich i innych organizmów żeruje, rozmnaża się i przemieszcza. „Większość życia morskiego rozwija się w strefach fotycznych oceanów – powierzchniowych warstwach wody, przez które może przenikać wystarczająca ilość światła. Choć promienie słoneczne mogą sięgać do jednego kilometra w głąb oceanu, w praktyce niewiele światła dociera poniżej 200 metrów” – wyjaśniają badacze.

Jak zaznaczają naukowcy, przyczyny zaciemniania oceanów są bardzo złożone. Zjawisko to często obserwuje się między innymi wzdłuż wybrzeży, gdzie prądy wznoszące przynoszą na powierzchnię zimne, bogate w składniki odżywcze wody głębinowe. Pojawia się ono jednak także tam, gdzie opady deszczu wymywają do morza substancje odżywcze i osady z lądu. Badacze wskazują jednocześnie, że przyczyny ciemnienia oceanów daleko od brzegów nie są dla nich w pełni zrozumiałe. Eksperci podejrzewają jednak, że istotną rolę odgrywać tu może globalne ocieplenie i zmiany cyrkulacji oceanicznej.

„Obszary, w których dochodzi do poważnych zmian w cyrkulacji oceanicznej lub do ocieplenia wód – spowodowanych zmianami klimatu – wydają się szczególnie podatne na zaciemnianie. Dobrym przykładem jest między innymi Ocean Południowy czy prądy w rejonie Grenlandii” – wyjaśnia dr Davies.

Czytaj więcej

Oceany i lodowce

Klimat się ociepla. ale parowanie mórz i oceanów spada. Zaskakujące odkrycie

Choć badania wskazują, że morza i oceany ocieplają się obecnie w dużo szybszym tempie, niż jeszcz...

Jakie są konsekwencje ciemnienia oceanów?

Naukowcy wyjaśniają, że ciemnienie oceanów powoduje, iż organizmy morskie zmuszone są przemieszczać się ku powierzchni wody, gdzie dostęp do światła jest dużo większy. „Organizmy morskie wykorzystują światło do niemal wszystkich aspektów swojego życia – do polowania, rozmnażania, a nawet do synchronizacji cyklów życiowych” – podkreśla dr Davies. „Gdy ocean ciemnieje, muszą przemieszczać się ku górze, a to oznacza, że mają do dyspozycji mniej przestrzeni – można powiedzieć, że siłą są przesuwane w kierunku powierzchni” – dodaje. 

Co ciekawe, choć ogólny trend wskazuje na ciemnienie oceanów, naukowcy odnotowali również obszary, które w analizowanym okresie – a więc w latach 2003–2022 – uległy rozjaśnieniu. Stanowią one obecnie około 10 proc. powierzchni oceanów – to około 37 milionów kilometrów kwadratowych. Badacze wskazują tu między innymi na rozległy akwen znajdujący się u zachodnich wybrzeży Irlandii, który uległ pojaśnieniu, podczas gdy reszta oceanu stawała się coraz ciemniejsza. Eksperci starają się zrozumieć to zjawisko – w przyszłości potencjalnie może im to bowiem pomóc zrozumieć procesy zachodzące w wodach całego świata.