Gminy wiejskie
Michałowice
Gmina Michałowice jest przykładem samorządu, który w pełni rozumie znaczenie zrównoważonego rozwoju, ekologii i odpowiedzialności społecznej.
W latach 2021–2024 gmina zrealizowała szereg działań mających bezpośredni wpływ na poprawę jakości środowiska, zwiększenie bioróżnorodności oraz podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców. Najbardziej spektakularnym przykładem są nasadzenia – w ciągu ostatnich czterech lat posadzono ponad 1500 drzew oraz 55 000 krzewów, tworząc przy tym nowe tereny zielone, w tym innowacyjne lasy Miyawaki. Składające się z ponad 1000 drzew i krzewów 40 gatunków oraz 750 roślin runa leśnego lasy te tworzą samoregulujący się ekosystem, który poprawia jakość gleby, wspiera bioróżnorodność, pełni funkcję naturalnej bariery przed hałasem i zanieczyszczeniami, a przy tym nie wymaga podlewania.
Równolegle gmina stawia na ochronę i zwiększanie terenów naturalnych. Jednym z priorytetów jest nabycie 15 ha tzw. Kumakowych Mokradeł, które stanowią siedlisko wielu gatunków roślin i zwierząt, a także naturalny rezerwuar wody łagodzący skutki suszy. Działania zmierzają również do utworzenia parku krajobrazowego obejmującego obszary cenne przyrodniczo, a w planach jest rozwój lasów społecznych w regionie. Gmina zrealizowała także zagospodarowanie terenów nad akwenami w Michałowicach i Komorowie, powiększyła park w Regułach o ponad 1 ha, zakłada skwery zielone, nasadzenia przy inwestycjach drogowych oraz rośliny wieloletnie, dbając o każdy element lokalnej przestrzeni publicznej.
Działania gminy obejmują także uczestnictwo w międzynarodowych projektach, takich jak Soil Tribes, koncentrujący się na ochronie i regeneracji gleb – kluczowego elementu środowiska wpływającego na jakość żywności, czystość wód i klimat. Gmina bierze też udział w projekcie „Zielone pierścienie miast”, którego celem jest ochrona terenów zielonych, rolnych i wodnych, pełniących funkcje ekologiczne, retencyjne i rekreacyjne.
Edukacja ekologiczna jest filarem polityki Michałowic. Corocznie organizowany piknik ekologiczny oraz rajd rowerowy propagują proekologiczne postawy wśród mieszkańców w każdym wieku. W szkołach realizowany jest program „Działamy dla klimatu”, obejmujący ogródki dydaktyczne, ścieżki przyrodnicze, poidełka dla ptaków, stacje meteorologiczne oraz tablice i kostki wiedzy umożliwiające prowadzenie „żywych lekcji przyrody”. Wszystkie te działania przyczyniają się do budowania świadomości ekologicznej, kształtowania właściwych postaw prośrodowiskowych i umożliwiają dzieciom poznawanie przyrody w praktyce.
Gmina realizuje również innowacyjne programy wsparcia mieszkańców w zakresie ochrony środowiska. Program Lokalny Piecowy pozwolił na likwidację 332 źródeł ciepła opalanych węglem, co przyczyniło się do poprawy jakości powietrza. Program „Wodołapacz” wspierał instalacje systemów retencji wody opadowej w ponad 700 gospodarstwach, natomiast program „Kompostownik” umożliwił mieszkańcom ograniczenie ilości bioodpadów. W ramach programu „Usuń azbest” zlikwidowano ponad 16 800 mkw. pokryć dachowych zawierających szkodliwe dla zdrowia materiały. Punkt konsultacyjny „Czyste powietrze” wspiera mieszkańców w składaniu wniosków o dofinansowanie na ekologiczne inwestycje, w tym programy „Mój prąd” i „Moje ciepło”.
Energetyka i infrastruktura w Michałowicach podążają w stronę zrównoważonego rozwoju. W szkołach, świetlicach i przedszkolach zainstalowano panele fotowoltaiczne, pompy ciepła, systemy wentylacji i ogrzewania, zielone dachy, retencję wody oraz oświetlenie LED. Na modernizację oświetlenia ulicznego wydano 4,9 mln zł. Inwestycje transportowe obejmują parkingi Park & Ride, ścieżki pieszo-rowerowe, autobusy elektryczne, skutery i ładowarki dla pojazdów elektrycznych. Transport zbiorowy – WKD i busiki hybrydowe – jest współfinansowany przez gminę.
Społeczna partycypacja i działania mieszkańców stanowią istotny element polityki ESG gminy. Narada o klimacie, w której wzięło udział 425 osób, pozwoliła wyłonić rekomendacje dla władz, a grupy wolontariuszy, takie jak Ekobrygada, KWG Pęciczanki czy ABC, prowadzą stałe działania na rzecz ochrony środowiska.
Gmina Michałowice stanowi przykład kompleksowego podejścia do ESG – integruje troskę o środowisko, edukację, energię odnawialną, zrównoważony transport oraz partycypację społeczną.
Potęgowo
Gmina Potęgowo wyróżnia się konsekwentnym i wieloaspektowym podejściem do zrównoważonego rozwoju, ochrony środowiska oraz działań proekologicznych.
Położona w północno-zachodniej części województwa pomorskiego gmina łączy charakter wiejski z nowoczesnym podejściem do energetyki odnawialnej, edukacji ekologicznej oraz inwestycji prośrodowiskowych.
Gmina od lat intensywnie rozwija odnawialne źródła energii, wykorzystując lokalny potencjał środowiskowy. Na jej terenie działają farmy wiatrowe o łącznej mocy 185,5 MW, farmy fotowoltaiczne 3,23 MW, biogazownia rolnicza o mocy 2,4 MW oraz dwie elektrownie wodne generujące łącznie około 80 kW. Roczna produkcja energii elektrycznej w gminie wynosi ok. 400 GWh, a energii cieplnej – 66 000 GJ. Energia pochodząca z OZE pozwala ograniczyć emisję CO2 o 300 tys. ton rocznie, co znacząco wpływa na poprawę jakości powietrza w regionie i przyczynia się do realizacji krajowych celów klimatycznych.
W ramach realizacji polityki zrównoważonego rozwoju w 2020 r. powstała nowoczesna sieć ciepłownicza zasilana energią z biogazowni rolniczej, obejmująca 4975 m sieci (w tym 1800 m magistralnej). Dzięki zastosowaniu preizolowanych rur z barierą antydyfuzyjną i systemu alarmowego sieć objęła 1000 mieszkańców oraz 7 obiektów użyteczności publicznej. Wyłączenie starej kotłowni węglowej spowodowało redukcję emisji CO2 o ponad 2500 ton rocznie. Koszt ciepła w Potęgowie należy do najniższych w kraju – 54 zł/GJ – przy zachowaniu wysokiej efektywności i niskim wpływie na środowisko.
Gmina konsekwentnie inwestuje w budynki użyteczności publicznej, wprowadzając nowoczesne rozwiązania energooszczędne. W 2022 r. oddano do użytku nowy obiekt przedszkola i żłobka w technologii prefabrykowanego szkieletu drewnianego z instalacją fotowoltaiczną 49,84 kW, podłączony do ekologicznej sieci ciepłowniczej. W dziewięciu innych obiektach zainstalowano systemy fotowoltaiczne o łącznej mocy 265,06 kW, a w dziesięciu działają pompy ciepła, zwiększając efektywność energetyczną gminy. Ponadto wymieniono oświetlenie uliczne na energooszczędne LED, realizując zadanie przy wsparciu Rządowego Funduszu Polski Ład.
Potęgowo aktywnie prowadzi modernizację szkół i przedszkoli poprzez projekty termomodernizacyjne o wartości ponad 11,7 mln zł. Budynki edukacyjne w Łupawie, Potęgowie i Skórowie zostały wyposażone w pompy ciepła, fotowoltaikę, izolację termiczną i nowoczesne systemy wentylacji, co znacząco ogranicza zużycie energii i emisję gazów cieplarnianych.
Jednym z kluczowych elementów strategii gminy jest wsparcie mieszkańców w zakresie odnawialnych źródeł energii i ekologicznych systemów ogrzewania. Od 2021 r. udzielono dotacji na wymianę 127 źródeł ciepła o wartości 816 327,65 zł, a od 2023 r. 30 gospodarstw skorzystało z dotacji na instalacje fotowoltaiczne o mocy 205,83 kW. Ponadto funkcjonuje Punkt Informacyjno-Konsultacyjny Programu Priorytetowego „Czyste powietrze”, umożliwiający mieszkańcom korzystanie z pożyczek 0 proc. na wymianę nieefektywnych źródeł ciepła, z zabezpieczeniem 3 mln zł z budżetu województwa pomorskiego.
Gmina prowadzi także szeroką działalność edukacyjną i promującą zrównoważony rozwój. Warsztaty w szkołach i przedszkolach obejmują odnawialne źródła energii, wizyty w biogazowniach, elektrowniach wodnych i farmach wiatrowych. Organizowane są konkursy ekologiczne oraz publikowane materiały edukacyjne, które podnoszą świadomość ekologiczną mieszkańców od najmłodszych lat.
Warto podkreślić, że gmina nie tylko realizuje inwestycje infrastrukturalne, lecz także planuje rozwój OZE poprzez spółdzielnię energetyczną oraz zapisy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, co umożliwia optymalizację produkcji i konsumpcji energii na poziomie lokalnym i wspiera transformację energetyczną regionu.
Działania gminy Potęgowo obejmują kompleksową politykę zrównoważonego rozwoju, łącząc inwestycje w OZE, efektywność energetyczną, ochronę środowiska, edukację ekologiczną i wsparcie mieszkańców. To gmina, która łączy innowacyjność z odpowiedzialnością społeczną i środowiskową, tworząc modelowe rozwiązania dla innych samorządów. Dzięki konsekwentnej realizacji strategii ekologicznej Potęgowo może być przykładem lokalnej transformacji proklimatycznej i zrównoważonej.
Gminy miejskie i miejsko-wiejskie
Hajnówka
Hajnówka od lat konsekwentnie realizuje politykę zrównoważonego rozwoju, która łączy troskę o środowisko, działania społeczne i edukacyjne, przynosząc wymierne korzyści mieszkańcom oraz przyrodzie.
Miasto położone w sercu Puszczy Białowieskiej doskonale rozumie, że odpowiedzialność ekologiczna jest fundamentem rozwoju lokalnego. Zielone DNA miasta jest widoczne w każdym projekcie, od rekreacji po edukację i energetykę, co sprawia, że Hajnówka jest przykładem synergii trzech filarów ESG – środowiska, społecznej odpowiedzialności i dobrego ładu.
Podstawą działań miasta jest strategiczne planowanie oparte na danych i analizach. Miejski Plan Adaptacji do zmian klimatu do 2030 r., opracowany w ramach programu „Rozwój lokalny” finansowanego z Funduszy Norweskich i EOG, wskazał obszary najbardziej narażone na efekt miejskiej wyspy ciepła oraz priorytetowe kierunki rozwoju błękitno-zielonej infrastruktury. Dokument został wyróżniony przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska jako przykład dobrej praktyki, co świadczy o wysokim poziomie merytorycznym i praktycznym zastosowaniu. Dzięki temu Hajnówka podejmuje działania ukierunkowane na minimalizowanie skutków zmian klimatu, zwiększanie retencji wód opadowych i ograniczanie emisji gazów cieplarnianych.
Miasto wdraża innowacyjne projekty łączące ekologię, edukację i rekreację. Przykładem jest park kieszonkowy przy rzece Leśna Prawa, stworzony we współpracy z mieszkańcami i studentami Politechniki Białostockiej. Park, obsadzony rodzimymi gatunkami roślin i wykorzystujący naturalne materiały, zwiększa bioróżnorodność, a jednocześnie pełni funkcję miejsca wypoczynku i relaksu. W parku miejskim powstały strefy edukacyjne i rekreacyjne, w tym Strefa Dobrostanu sprzyjająca terapii leśnej i uprawianiu jogi oraz Strefa Żubra Pompika – przestrzeń edukacyjna dla dzieci, realizowana przy współpracy z lokalnym autorem Tomaszem Samojlikiem. Takie działania pokazują, że ekologiczne rozwiązania mogą w pełni współgrać z codziennym życiem mieszkańców, poprawiając komfort, zdrowie i samopoczucie.
Hajnówka stawia także na aktywizację społeczną i zaangażowanie mieszkańców. Akcja „Posadź roślinkę dla wnuka” integrowała różne pokolenia, ucząc odpowiedzialności ekologicznej i wzmacniając więzi społeczne. Zielone przystanki autobusowe, dachy porośnięte roślinnością oraz nasadzenia przy przestrzeniach miejskich zwiększają retencję wód, łagodzą skutki miejskich wysp ciepła i promują ekologiczne wzorce życia.
W obszarze energetyki Hajnówka realizuje konkretne rozwiązania ograniczające emisję CO2 i zwiększające bezpieczeństwo energetyczne. Instalacje fotowoltaiczne na budynkach publicznych, modernizacja oświetlenia na LED oraz budowa kotłowni na biomasę o mocy 3 MW w Przedsiębiorstwie Energetyki Cieplnej obniżają koszty utrzymania infrastruktury, zmniejszają ślad węglowy miasta i wspierają transformację energetyczną.
Miasto łączy ekologię z estetyką i kulturą, tworząc szlak hajnowskich murali, promujących bioróżnorodność i lokalną tożsamość. Mural społeczny, ukazujący zwierzęta Puszczy Białowieskiej, Łąka Kwietna prezentująca rodzime gatunki roślin, a także mural upamiętniający profesor Simonę Kossak – wybitną przyrodniczkę – stanowią edukacyjną i artystyczną przestrzeń, która łączy społeczność i kształtuje świadomość ekologiczną.
Efekty działań Hajnówki są wymierne – poprawa mikroklimatu, ograniczenie zużycia energii, wzrost retencji wód oraz wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców są widoczne w przestrzeni miejskiej i życiu codziennym. Miasto pokazuje, że nawet niewielkie społeczności mogą być liderami w zakresie ESG, łącząc zrównoważone rozwiązania środowiskowe, edukację społeczną i kulturę oraz tworząc zieloną, odporną i przyjazną przestrzeń miejską.
Hajnówka konsekwentnie patrzy w przyszłość, zdając sobie sprawę, że każda decyzja, każdy metr zieleni i każda inicjatywa ekologiczna mają realny wpływ na klimat i dobro mieszkańców. Włączanie lokalnej społeczności, inwestycje w błękitno-zieloną infrastrukturę, energetykę odnawialną, edukację oraz integrację przestrzeni publicznej czynią Hajnówkę wzorem miasta, które w praktyce realizuje idee ESG.
Rumia
Miasto nie tylko reaguje na wyzwania związane z klimatem i zanieczyszczeniem przestrzeni miejskiej, ale też aktywnie angażuje mieszkańców w proces tworzenia przyjaznego i ekologicznego otoczenia.
Przykładem jest utworzenie ogrodu edukacyjnego przy ul. Katowickiej, gdzie teren po latach zaniedbań i niszczejącego pustostanu został przekształcony w bezpieczny plac edukacyjno-rekreacyjny. Dzięki inwestycji o wartości 280 tys. zł powstały ścieżki piesze, system nawodnienia, ławki, stoły, stojaki na rowery oraz kosze umożliwiające segregację odpadów. Teren obsadzono trawą i kilkuset roślinami, a dodatkowo pojawiły się plansze edukacyjne i gry, uczące dzieci prawidłowej segregacji śmieci, obiegu opakowań oraz czasu rozkładu odpadów. W podobnym duchu powstał minipark edukacyjny przy ul. Malinowej o wartości 911,6 tys. zł. Poza funkcją rekreacyjną park jest miejscem edukacji ekologicznej dla mieszkańców w każdym wieku. Park został zaprojektowany tak, aby mieszkańcy mogli spędzać czas rodzinnie, poznając przy tym podstawy ochrony środowiska.
Rumia wdraża również działania artystyczne o charakterze ekologicznym. Na kilkudziesięciu stacjach transformatorowych powstały murale edukacyjne, które nie tylko poprawiają estetykę przestrzeni publicznej, ale również w atrakcyjny sposób przybliżają mieszkańcom zagadnienia segregacji odpadów i ochrony środowiska.
Szczególną rolę w systematycznym kształtowaniu świadomości ekologicznej pełni program edukacji ekologicznej dla dzieci w wieku przedszkolnym oraz uczniów klas 1–3. Program obejmuje sześć bloków tematycznych: „Rumscy ekobohaterowie”, „Segreguję, zyskuję”, „Powietrze i klimat”, „Woda”, „Świat zwierząt i roślin” oraz „Dbam o swoje zdrowie”. W ramach programu szkoły wyposażono w kosze do segregacji, przeprowadzono warsztaty dla nauczycieli, zorganizowano ekologiczne przedstawienia i konkursy tematyczne, a także zakupiono donice do nauki pielęgnacji roślin.
Miasto wprowadza także innowacyjne inicjatywy oddziałujące na mieszkańców bezpośrednio. Akcja „Sadzonka za odpady” pozwala mieszkańcom wymieniać elektroodpady i makulaturę na sadzonki, a „Czysta Rumia” angażuje społeczność w sprzątanie miasta, jednocześnie ucząc ekologii poprzez praktyczne działania. Kampania „Rowerowa wiosna” promuje aktywność fizyczną i ekologiczne środki transportu wśród dzieci, włączając ponad 2000 uczestników.
Rumia stawia na oszczędność energii i odnawialne źródła. W miejskich szkołach i przedszkolach wymieniono oświetlenie na LED, zamontowano mikroinstalacje fotowoltaiczne, pompy ciepła oraz magazyny energii, a na hali MOSiR wdrożono monitoring zużycia energii. Całość inwestycji kosztowała ponad 2,2 mln zł, przy czym 1,3 mln zł uzyskano dzięki dofinansowaniu.
Miasto dba także o zazielenienie przestrzeni miejskiej. W ramach akcji „Zieleń na mur-beton” oraz miejskich nasadzeń posadzono ponad 250 drzew, a w budżecie obywatelskim stworzono kategorię projektów zielonych, realizując m.in. ekoskwer, budki dla jerzyków i kotów oraz ekologiczne przystanki. W ramach ochrony bioróżnorodności zarybiana jest rzeka Zagórska Struga, do której co roku wpuszczane są tysiące pstrągów potokowych, co wspiera lokalny ekosystem.
Miasto jest pionierem w zakresie nowoczesnej segregacji odpadów. System indywidualnej segregacji odpadów (SISO) umożliwia mieszkańcom wygodne, higieniczne i indywidualne sortowanie odpadów, eliminując odpowiedzialność zbiorową i wspierając recykling. Koszt wdrożenia systemu wyniósł blisko 5,4 mln zł, przy czym miasto pozyskało 4,75 mln zł z dofinansowania rządowego.
Działania Rumii pokazują, że miasto konsekwentnie łączy troskę o środowisko z edukacją społeczną i nowoczesnym zarządzaniem. Od rewitalizacji terenów zaniedbanych, przez edukację dzieci, wspólne akcje mieszkańców, inwestycje w energię odnawialną, aż po innowacyjne systemy segregacji odpadów – wszystkie te inicjatywy wpisują się w model ESG, obejmując aspekty środowiskowe, społeczne i ładu korporacyjnego. Rumia udowadnia, że nawet średniej wielkości miasto może być liderem zrównoważonego rozwoju, realnie wpływając na jakość życia mieszkańców i stan środowiska.
Miasto na prawach powiatu
Wrocław
Wrocław dzięki konsekwentnej realizacji kompleksowej strategii zrównoważonego rozwoju skutecznie łączy działania ekologiczne, społeczne i edukacyjne, przynosząc realne korzyści mieszkańcom oraz środowisku naturalnemu.
Miasto od lat wdraża projekty, które pokazują, że transformacja ekologiczna może i powinna iść w parze z poprawą jakości życia, włączaniem społecznym i edukacją proekologiczną. Szczególnie wyróżniającym się przykładem jest Miejska Farma Wrocław – pierwsza tego typu inicjatywa w Polsce i przedsięwzięcie unikalne w skali europejskiej. Projekt realizuje profesjonalną, ekologicznie zrównoważoną uprawę warzyw w granicach miasta na potrzeby jednostek opiekuńczych i wychowawczych, łącząc to z aktywizacją społeczną osób zagrożonych wykluczeniem. Długotrwale bezrobotni zdobywają tu praktyczne kompetencje w zawodzie ogrodnika, co zwiększa ich szanse na rynku pracy.
Farma funkcjonuje w pełni zgodnie z zasadami zrównoważonego rolnictwa – warzywa uprawiane są bez chemicznych oprysków, z poszanowaniem bioróżnorodności, a plony dowożone są samochodem elektrycznym do 16 żłobków, 10 przedszkoli i 11 domów pomocy społecznej. W przypadku nadwyżek żywności przygotowywane są posiłki dla potrzebujących i seniorów, co minimalizuje marnowanie żywności, wzmacnia bezpieczeństwo żywnościowe i wspiera zdrowie mieszkańców. Już w pierwszym sezonie upraw z 2,5 ha uzyskano 52 tony wysokiej jakości warzyw, przy czym skrócenie łańcucha dostaw pozwala dostarczać świeże produkty nawet dzień lub dwa po zbiorze, a dzięki zastosowaniu elektrycznego transportu ograniczono emisję CO2 o ponad 570 kg.
Ważnym aspektem farmy jest również edukacja ekologiczna. Warsztaty prowadzone podczas wydarzeń plenerowych uczą mieszkańców i dzieci miejskiego ogrodnictwa, dbania o glebę i rośliny, zdrowego odżywiania oraz obiegu żywności w mieście. Fundacja „Mniej Więcej” przeprowadza szkolenia dla personelu kuchni żłobkowych, a w planach jest strefa edukacyjna, gdzie dzieci przedszkolne będą poznawać proces powstawania żywności, znaczenie wody, gleby i roślin, a także zrównoważone zarządzanie zasobami.
Miasto realizuje także kampanię „Wrocław nie marnuje”, która od 2019 roku edukuje mieszkańców w zakresie gospodarki odpadami i zrównoważonego rozwoju. Miasto wdraża w urzędach szereg rozwiązań GOZ, m.in. dystrybutory wody pitnej, lodówki społeczne, regały bookcrossingowe, rezygnację z plastiku na piknikach oraz mikropraktyki oszczędzania energii, wody i ciepła. Współpraca z gastronomią i handlem pozwala przekazywać nadwyżki żywności do banku żywności i jadłodzielni, natomiast inicjatywy na targowiskach i rodzinnych ogrodach działkowych umożliwiają mieszkańcom dzielenie się plonami, sadzonkami i zasobami, ograniczając marnowanie żywności.
Wrocław stawia również na edukację dzieci i młodzieży poprzez programy „Wrocławska Akademia Małego Ekologa” i „Wrocławska Akademia Klimatu”, w których uczestniczy kilka tysięcy uczniów. Dzieci i młodzież uczą się w praktyce, jak dbać o środowisko, zdrowe odżywianie i zasoby naturalne, zdobywając wiedzę, którą mogą stosować w codziennym życiu. Miasto angażuje się także w projekty międzynarodowe, takie jak foodCIRCUS, promujące ograniczenie marnowania żywności w placówkach edukacyjnych i wdrażanie zielonych certyfikatów.
Działania Wrocławia to przykład synergii trzech filarów ESG: troski o środowisko poprzez miejskie uprawy, ograniczenie odpadów i rozwój zrównoważonej mobilności; odpowiedzialności społecznej poprzez aktywizację zawodową i wsparcie seniorów; oraz ładu i transparentności dzięki współpracy z uczelniami, fundacjami i lokalnymi instytucjami. Miasto skutecznie pokazuje, że transformacja ekologiczna i edukacja społeczna mogą iść w parze z codziennym funkcjonowaniem metropolii, generując realny wpływ na mieszkańców i środowisko.
Dzięki tak kompleksowemu, innowacyjnemu i zrównoważonemu podejściu Wrocław buduje zieloną, inkluzywną i odporną metropolię przyszłości, edukując społeczeństwo i dbając o planetę.
Zamość
Zamość dzięki konsekwentnej, wieloaspektowej polityce zrównoważonego rozwoju łączy ochronę środowiska, edukację ekologiczną, włączanie mieszkańców w działania proklimatyczne oraz troskę o estetykę i funkcjonalność przestrzeni miejskiej.
Miasto, będące „miastem idealnym” i wpisane na listę UNESCO, od lat aktywnie podejmuje działania zmierzające do poprawy jakości życia mieszkańców w zgodzie z naturą i zasadami gospodarki obiegu zamkniętego, jednocześnie kształtując świadomość ekologiczną kolejnych pokoleń.
Jednym z filarów tych działań jest edukacja ekologiczna, która w Zamościu stała się strategicznym priorytetem. Już podczas opracowywania Miejscowego Planu Adaptacji do zmian klimatu w 2020 roku uznano, że kluczowym wyzwaniem jest zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców, inwestorów i osób odpowiedzialnych za utrzymanie terenów zieleni. W odpowiedzi na te potrzeby powstały liczne programy i inicjatywy angażujące dzieci, młodzież i dorosłych, takie jak zakładanie wspólnie z uczniami szkół podstawowych i przedszkoli łąk kwietnych, które pozwalają na zwiększenie bioróżnorodności, przeciwdziałają miejskim wyspom ciepła, zmniejszają hałas i ograniczają alergie. Ponad 2 ha łąk kwietnych powstało w miejscach, gdzie niemożliwe było sadzenie wysokich drzew, uwzględniając konserwatorskie wymagania stref historycznych i istniejącą infrastrukturę podziemną.
Zamość wdrożył również innowacyjne rozwiązania w zakresie zielonych przestrzeni edukacyjnych. Zielone klasy powstały w trzech szkołach podstawowych, oferując uczniom przestrzeń do nauki na świeżym powietrzu, integracji społecznej oraz kontaktu z naturą. Te obszary są wzbogacone o nasadzenia rodzimych gatunków drzew, krzewów i bylin, ogrody deszczowe, domki dla jeży, budki dla ptaków oraz zielniki edukacyjne. Dodatkowo zastosowano elementy infrastruktury błękitno-zielonej, takie jak pojemnikowe ogrody deszczowe i beczki do gromadzenia wody opadowej, co umożliwia oszczędne gospodarowanie zasobami wodnymi i wzmacnia odporność miasta na skutki zmian klimatu. Projekt zielonych klas realizowany jest od 2019 roku w ramach międzynarodowych inicjatyw BEACON i VISIONS 2045 oraz dzięki wsparciu lokalnych stowarzyszeń, przedsiębiorców i mieszkańców, co pokazuje silne powiązanie miasta z lokalną społecznością i efektywne partnerstwo publiczno-społeczne.
Zamość konsekwentnie rozwija także inicjatywy zwiększające ilość zieleni w mieście. Projekt „Zielone płuca dla Zamościa”, realizowany wspólnie z rotarianami, nadleśnictwami i dendrologami, pozwolił na posadzenie ponad 850 drzew, 600 krzewów i bylin wzdłuż ścieżek rowerowych, przy szkołach i spółdzielniach mieszkaniowych. Akcje sadzenia drzew przy okazji rocznicowych wydarzeń pokazują, że miasto łączy symboliczne gesty z realnym wpływem na środowisko, promując odpowiedzialność ekologiczną wśród mieszkańców, przedsiębiorstw i gości odwiedzających Zamość.
Kolejnym istotnym elementem polityki ESG w Zamościu jest aktywne angażowanie mieszkańców w projekty praktyczne, takie jak „Gramy w niebieskie i zielone” – mikroogrody deszczowe przy jednostkach miejskich, warsztaty edukacyjne, zajęcia dla osób z niepełnosprawnością oraz współpraca ze szkołami zawodowymi w zakresie architektury krajobrazu. Te działania pozwalają mieszkańcom zdobywać wiedzę i umiejętności praktyczne, a jednocześnie wzmacniają poczucie wspólnej odpowiedzialności za klimat i środowisko.
Działania miasta wpisują się w szersze strategie miejskie, takie jak Miejscowy Plan Adaptacji do zmian klimatu, a także w europejskie programy i inicjatywy, w tym Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć „Energie Cites” i Europejski Pakt Klimatyczny. Zamość nie tylko realizuje własne inwestycje ekologiczne, ale także tworzy sieć dobrych praktyk, które mogą być powielane w innych miastach o podobnej skali.
Zamość łączy wysoką jakość życia mieszkańców z aktywną polityką ochrony środowiska, edukacją ekologiczną i włączaniem społeczności w działania proklimatyczne. Miasto pokazuje, że nawet mniejsze ośrodki mogą być liderami zrównoważonego rozwoju, dbając o bioróżnorodność, zielone przestrzenie, edukację i lokalne partnerstwa, a jego projekty są przykładem praktycznej realizacji celów ESG, które mają realny wpływ na klimat, środowisko i społeczeństwo.
Zamość buduje przyszłość w zgodzie z naturą, pokazując, że ochrona środowiska, edukacja, współpraca i innowacyjne podejście do miejskich wyzwań mogą tworzyć miasto odporne, inkluzywne i przyjazne mieszkańcom.
