„Czarna pszczoła” znów w w Polsce. Naukowcy uważali ją za wymarłą

Zadrzechnia fioletowa (Xylocopa violacea) – ze względu na swój wygląd zwyczajowo nazywana także „czarną pszczołą” – jest skąpo owłosiona i ciemno- lub brunatnofioletowa. W związku z jej pokaźnym rozmiarem – długość nawet do 3,5 cm – jej pojawienie się wzbudza zainteresowanie. To największa pszczoła występująca w Polsce.

„Czarna pszczoła” występowała w naszym kraju w nielicznych stanowiskach od połowy XIX do lat 30. XX wieku – w tym okresie zanotowano zaledwie osiem miejsc jej występowania. Później już jej nie widziano – w 2002 roku gatunek ten został więc uznany za wymarły.

Przez wiele lat zadrzechnia fioletowa popisywana była w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt Ginących i Zagrożonych jako „gatunek prawdopodobnie wymarły”. „Bardzo rzadki gatunek śródziemnomorski, na terenie dzisiejszej Polski notowany był zaledwie kilkakrotnie w latach 1868–1935, odtąd niepotwierdzony” – mówił wówczas opis zaderzchni. W latach 2005–2014 „czarna pszczoła” objęta była w Polsce ścisłą ochroną gatunkową, a od 2014 – częściową.

Czytaj więcej

Planeta

Pszczoły mają trudności z zapylaniem. Powodem zanieczyszczone powietrze

Ozon sprawia, że zmienia się zapach wydzielany przez kwiaty oraz zasięg, na jaki się on rozchodzi...

Sytuacja zmieniła się w 2005 roku – od tamtej pory gatunek ten zaobserwowano już między innymi w Poleskim i Ojcowskim Parku Narodowym, Bieszczadach, Białowieży, Oławie, Miechowie oraz Włoszczowie. W 2024 roku – a więc zaledwie przed rokiem – widziana ona była też na kampusie Uniwersytetu Wrocławskiego. W 2016 roku udało się znaleźć aż 26 stanowisk tego owada, o czym donosiło Stowarzyszenie Natura i Człowiek.

Teraz ściśle chroniony gatunek czarnej pszczoły zaobserwowali także przyrodnicy w Roztoczańskim Parku Narodowym.

„Czarna pszczoła” w Polsce. Czy jest groźna? 

Dział Monitoringu i Nauki Roztoczańskiego Parku Narodowego opublikował w mediach społecznościowych wpis, w którym poinformowano, że zadrzechnia fioletowa po raz kolejny widziana była w Polsce. 

„Ostatniego dnia maja – w końcu ciepłego i burzowego, w naszym (roztoczańskim) urokliwym zakątku – w śródleśnej osadzie we Floriance, namierzyliśmy entomologiczną osobliwość i faunistyczną rzadkość – zadrzechnię fioletową, nazywaną czasem czarną pszczołą” – czytamy we wpisie opublikowanym na Facebooku. „Ten uważany do niedawna za wymarły w Polsce owad, odzyskuje lub zdobywa nowe tereny. Absolutnie nieinwazyjny, całkowicie niegroźny, lubi kwietne łąki oraz martwe, próchniejące drzewa. A że jednego i drugiego w Parku mamy pod dostatkiem – to i mamy nowy gatunek owada w Roztoczańskim Parku Narodowym” – dodano. „Wypatrujcie tą ciemnofioletową, naprawdę okazałą i robiącą wrażenie  ‚bambaryłę' i dzielcie się swoimi obserwacjami. Wiele gatunków wokół nas zanika, a okazji do śledzenia  powrotów gatunków wymarłych – będzie z pewnością niewiele” – zaznaczono. 

Eksperci podkreślają, że by przetrwać, owad ten potrzebuje zachowania starodrzewów – przede wszystkim drzew suchych. Są oni zdania, że „czarna pszczoła” zniknęła wcześniej właśnie z tego powodu – doprowadziło do tego zanikanie spróchniałych drzew, w których owady zakładają gniazda. Owad powrócić mógł jednak także do Polski między innymi w związku z postępującym ociepleniem klimatu.

Badacze zaznaczają, że czarne pszczoły nie są agresywne – chyba, że starają się ochronić swoje gniazdo. Jak podkreślają, warto włączyć się w ich ochronę w swoim najbliższym otoczeniu. Ale jak to zrobić?

Czytaj więcej

Zwierzęta

„Czarna pszczoła" wróciła do Polski, choć uznawano ją za wymarłą. Jak jej pomóc?

Zadrzechnia fioletowa – największa pszczoła spotykana w Polsce, nazywana także „czarną pszczołą"...

Jak pomóc „czarnym pszczołom”? To pożyteczne owady

Pomóc zadrzechniom fioletowym można między innymi stosując się do zaleceń opracowanych przez naukowców z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, które  opublikowane zostały w pracy "Feasibility of preparing nesting box and luring large solitary carpenter bee, Xylocopa valga”.

Badacze polecają między innymi, by nie usuwać spróchniałego drewna – na przykład ze ścian drewnianych budynków, płotów, pni martwych drzew. Dzięki temu zadrzechnie będą mogły tam zbudować gniazda. „Na wysokości 3 metrów umieśćmy w ogrodzie klocki z drewna wierzbowego z nawierconymi otworami o średnicy 10–20 mm i długości 10–20 cm” – czytamy w zaleceniach ekspertów.

Eksperci polecają także, by nie zbliżać się do gniazd owadów, by nie niepokoić pszczół. Istotne jest także, by posadzić rośliny, które lubi zadrzechnia – to między innymi: kozibród łąkowy, orlik pospolity, cieciorka pstra, żmijowiec zwyczajny, lebiodka pospolita, koniczyna, śliwa, głóg i kruszyna.

Czytaj więcej

Zwierzęta

Coraz mniej owadów przez zmiany klimatu i rolnictwo

Jak wynika z badania opublikowanego na łamach czasopisma Nature, intensywne rolnictwo i ocieplają...

Każdy, kto napotka tego wyjątkowego owada na swojej drodze, może przyczynić się do ochrony „czarnej pszczoły”. Eksperci, na których powołuje się Generalna Dyrekcja Ochrona Środowiska, wyjaśniają, że można zrobić to w następujący sposób: