Według doradczyni Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej Juliane Kokott, rządy krajów Unii Europejskiej mogą zostać pociągnięte do odpowiedzialności, jeśli poziomy zanieczyszczenia powietrza przekraczają dopuszczalne poziomy. W sytuacji, gdy rządy krajów Unii Europejskiej nie wywiązały się z zobowiązań dotyczących jakości powietrza i zagrażają zdrowiu ich obywateli, ci mogą pozywać rządy o odszkodowanie.
Kokott podkreśliła również, że często biedniejsze społeczności żyją i pracują na obszarach silnie zanieczyszczonych i szczególnie potrzebują ochrony sądowej. Zauważyła też, że obecnie rządy są w stanie uniknąć odpowiedzialności, jeśli są w stanie udowodnić, że limity zanieczyszczeń zostałyby nadal przekroczone, nawet w sytuacji posiadania przez nie stosownego planu dotyczącego jakości powietrza.
Opinia rzeczniczki generalnej TSUE została wydana w kontekście toczącej się sprawy obywatela Paryża, który domaga się 21 mln euro odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu spowodowany zanieczyszczeniem powietrza. W latach 2010-2020 Paryż przekroczył unijne limity prawne dotyczące zanieczyszczenia dwutlenkiem azotu. Rozpatrujący sprawę Administracyjny Sąd Apelacyjny w Wersalu zwrócił się do Trybunału z pytaniem, czy osoby fizyczne mogą ubiegać się o takie odszkodowanie.
Czytaj więcej
Żaden kraj nie spełnił w ubiegłym roku wymogów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w zakresie jakości powietrza.
Zdaniem prawniczki związanej z organizacją ClientEarth, Irminy Kotiuk, opinia rzeczniczki generalnej potwierdza, że ludzie mają indywidualne prawo do czystego powietrza i mogą na jego podstawie dochodzić odszkodowań po spełnieniu określonych testów.
„Osoby mają prawo do oddychania czystym i zdrowym powietrzem i istnieją specjalne przepisy UE, które mają to zagwarantować. Ale w całym bloku rządy zawodzą ludzi, z konsekwencjami na całe życie i szokującymi wskaźnikami przedwczesnych zgonów. To prawne potwierdzenie, że istnieją sposoby na pociągnięcie tych, którzy są u władzy do odpowiedzialności, jest wielkim przełomem w walce o czyste i zdrowe powietrze” – uważa Kotiuk.
Według Europejskiej Agencji Środowiska zanieczyszczenie powietrza jest odpowiedzialne za około 300 tys. przedwczesnych zgonów rocznie w Europie.
Unia Europejska pracuje nad nowelizacją dyrektywy w sprawie jakości powietrza atmosferycznego (AAQD), stanowiącej kluczowy dokument w kwestii zanieczyszczenia powietrza. Nowe limity mają zostać dopasowane do rygorystycznych wymogów Światowej Organizacji Zdrowia w tym zakresie. Zdaniem prawników ClientEarth, nowe prawo powinno w jasny sposób określać podstawy rozliczania rządów przez obywateli w kwestii szkód wyrządzonych ich zdrowiu oraz życiu przez nielegalne zanieczyszczenie powietrza.
„Ludzie w całej Unii Europejskiej cierpią z powodu kumulacji szkód wynikających z ciągłego narażenia na zanieczyszczenie powietrza. Musimy wyjść poza epokę, w której jest to w jakiś sposób uznawane za akceptowalne. Mechanizmy prawne mające na celu pociągnięcie osób odpowiedzialnych do odpowiedzialności są główną częścią drogi naprzód” – uważa Irmina Kotiuk.
