Miasta w Polsce z najgorszą jakością powietrza. Nowy ranking pokazuje zmianę

Polski Alarm Smogowy opublikował najnowszy ranking miejscowości z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem. Powstał on w oparciu o roczne oceny jakości powietrza Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska za rok 2023. W zestawieniu ujęto wyłącznie te miejscowości, w których znajdują się stacje pomiarowe GIOŚ. Gdzie oddycha się najgorszym powietrzem w Polsce? 

Smog w Polsce: gdzie w Polsce jest najgorsza jakość powietrza?

Listę smogowych rekordzistów otwiera w najnowszym zestawieniu Polskiego Alarmu Smogowego Nowa Ruda w województwie dolnośląskim. Na drugim miejscu znalazła się zaś Sucha Beskidzka, natomiast tuż za nią – Nowy Targ. Oba miasta są w województwie podkarpackim.

Podczas gdy dopuszczalna norma UE to 35 dni, z raportu wynika, że w 2023 roku w Nowej Rudzie było aż 56 dni ze smogiem. Sucha Beskidzka miała ich 44, a Nowy Targ - 37. Autorzy rankingu podkreślają jednak, że to jedyne trzy miejscowości, które przekroczyły unijne normy.

Nowa Ruda miała także najwyższe średnie roczne stężenie pyłu PM10 w powietrzu (32 µg/m³), z kolei Sucha Beskidzka miała najwięcej średniego stężenia benzo(a)pirenu (6 ng/m³).

Jak zauważają eksperci Polskiego Alarmu Smogowego, najwięcej przekroczeń normy rakotwórczego benzo(a)pirenu stwierdzono w województwach: łódzkim, śląskim i małopolskim. Biorąc pod uwagę miasta, najwyższe stężenie – wynoszące 600 proc. dopuszczalnej normy – było w Suchej Beskidzkiej (woj. małopolskie), a najniższe w województwach: lubuskim, lubelskim, mazowieckim, zachodniopomorskim i podlaskim.

Czytaj więcej

Smog

Raport: Polskie miasta nie spełniają norm jakości powietrza. Gdzie najgorzej?

Jakość powietrza w europejskich miastach w ostatnich dwóch dekadach wyraźnie się poprawiła, ale sporo jest jeszcze do zrobienia – twierdzą autorzy najnowszego raportu Europejskiej Agencji Środowiskowej (EEA). Jak wygląda sytuacja w polskich miastach?

Autorzy zestawienia przyznają, że widać pozytywne efekty walki ze smogiem w Polsce. Jak czytamy, żadna z analizowanych miejscowości nie przekroczyła bowiem dopuszczalnego średniorocznego poziomu pyłu PM10. Na wysokim poziomie wciąż pozostają jednak stężenia benzo(a)pirenu – w 64 miejscowościach dopuszczalne wartości były przekroczone, w 11 miastach – ponad czterokrotnie.

Rzecznik Polskiego Alarmu Smogowego Piotr Siergiej podkreśla, że ciekawym przypadkiem poprawy jakości powietrza jest śląska gmina Godów. Była ona niegdyś w pierwszej smogowej dziesiątce Unii Europejskiej – w kategorii średniorocznego stężenia PM10. „Spadła z czwartego miejsca w Polsce na odległą 60. pozycję. Z czołówki smogowych rekordzistów wypadły także Kraków, Katowice i Zabrze (spadek z 8 na 81 pozycję – przyp. red.)” - mówi.

Smog w Polsce: poprawa jakości powietrza w Polsce

„Nie ma przesady w twierdzeniu, że poprawa jakości powietrza w Polsce jest bez precedensu w naszej historii” – mówi Piotr Siergiej. „Zmiana jest spektakularna, mówimy tu o nawet kilkukrotnych spadkach. Nowa Ruda, która wciąż przoduje w rankingu, zmniejszyła stężenia rakotwórczego BAP aż czterokrotnie, a Nowy Targ i Rybnik – trzykrotnie. Nawet w Suchej Beskidzkiej, mimo pierwszej pozycji w rankingu, stężenie tej rakotwórczej substancji zmalało z 1700% do 600% normy” – dodaje.

Jak zauważa Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego, „po ponad dziesięciu latach pracy organizacji można powiedzieć, że da się zaobserwować jej efekty”. „Poprawa jakości powietrza to efekt wdrażania przepisów, o które zabiegał Polski Alarm Smogowy, a także zasługa tych obywateli, którzy zlikwidowali swoje »kopciuchy«. Wymiana tych starych, nieefektywnych kotłów zaczyna wywierać pozytywny wpływ na jakość powietrza i tym samym na nasze życie i zdrowie” – dodaje.

„Tę zmianę czują już mieszkańcy Krakowa czy Rybnika. Nie zmienia to jednak faktu, że w kilkudziesięciu polskich miastach stężenia rakotwórczych węglowodorów aromatycznych przekraczają dopuszczalną normę. Jakość powietrza wciąż pozostawia wiele do życzenia, zwłaszcza w sezonie grzewczym. Dodatkowo, już za kilka lat zaczną obowiązywać nowe normy jakości, a w Polsce wciąż dymi 2 miliony »kopciuchów«. Cieszmy się więc, że smog jest mniejszy, ale do czystego powietrza jeszcze daleko” - zaznacza Guła.

Czytaj więcej

Smog

Badanie: stan powietrza w polskich miastach coraz lepszy. Polacy uważają inaczej

Choć działania antysmogowe w Polsce powoli zaczynają przynosić efekty, to nie wszyscy i nie wszędzie zauważają, że sytuacja się poprawiła – wskazuje badanie „Strefy Czystego Transportu. Czy chcemy oddychać świeżym powietrzem w miastach?”. Co piąta badana osoba jest zdania, że w jej okolicy powietrze jest złe przez cały rok.

Smog w Europie zagrożeniem dla zdrowia mieszkańców UE

15 października 2024 roku Rada Europy przyjęła nowe – bardziej wymagające – normy jakości powietrza. Zaczną one obowiązywać od 2030 roku. 

Jak zaznacza Polski Alarm Smogowy, nowej normy dla rocznego stężenia PM10 nie spełnia 130 stacji na 252 mierzących to zanieczyszczenie. W przypadku nowej normy dla rocznego stężenia PM2,5 na 136 stacji spełnia ją jedynie sześć. Mimo że – jak zaznaczają eksperci organizacji – wyzwanie jest ogromne, to Polska jest w stanie mu sprostać. Oznaczać to może jednak konieczność wymiany ok. 2 mln „kopciuchów” w ciągu najbliższych 5-6 lat. 

Według sierpniowej analizy opublikowanej przez serwis monitoringu atmosfery Copernicus (CAMS), w 2023 roku Europa doświadczyła aż pięciu znaczących okresów zanieczyszczenia powietrza. Doprowadzić miały one do przekroczenia obecnych dziennych limitów Unii Europejskiej lub wartości docelowych oraz wytycznych Międzynarodowej Organizacji Zdrowia (WHO).

2023 rok, według ekspertów analizujących dane z programu Copernicus C3S, okazał się też najcieplejszy w historii pomiarów na świecie. Intensywne upały wywarły silny wpływ na jakość powietrza na kontynencie, m.in. przez wzrostu stężenia ozonu, co doprowadziło do podwyższonego poziomu zanieczyszczenia przez prawie trzy tygodnie.