Fiasko negocjacji na temat ograniczenia plastiku. Pat w starciu dwóch frakcji

– Raz za razem wracamy do domu, nie będąc w stanie ogłosić znaczącego postępu. To niesprawiedliwe dla państw SIDS, że muszą stawiać czoło brzemieniu kolejnego globalnego kryzysu środowiskowego, do którego w minimalnym stopniu się przyczyniają – utyskiwał tuż przed zakończeniem rozmów przedstawiciel wyspiarskiego państwa Palau, reprezentujący 39 podobnych krajów zrzeszonych w grupie SIDS (Small Island Developing States, rozwijające się małe państwa wyspiarskie – red.).

Rozczarowanie demonstrowały też większe państwa, jak choćby Norwegia czy Australia. Przedstawiciele Unii Europejskiej szukali z kolei sposobu, by uczestnicy rozmów nie wstali od stołu trwale skłóceni. – Ziemia nie jest wyłącznie nasza. Służymy tym, którzy przyjdą po nas. Pozwólmy sobie wypełnić ten obowiązek – mówiła Jessika Roswall, komisarz UE ds. środowiska, odporności na wodę i konkurencyjnej gospodarki o obiegu zamkniętym.

Producenci plastiku bronią zysków

Kilkadziesiąt wcześniejszych godzin można nazwać burzliwymi. W sali obrad ONZ zderzyły się – generalnie rzecz biorąc – dwie frakcje. Pierwsza opowiada się za tym, żeby międzynarodowy traktat, który miałby być rezultatem negocjacji, zawierał również pewne ograniczenia dotyczące produkcji plastiku. Można w uproszczeniu przyjąć, że w tej frakcji jest grupa państw, które przewodzą w globalnej polityce klimatycznej oraz te kraje, które są uprzemysłowione w niewielkim stopniu (jak choćby SIDS).

Czytaj więcej

Tworzywa sztuczne

Giganci paliwowi walczą o rynek tworzyw sztucznych. Armia lobbystów w akcji

Do końca tygodnia w Genewie potrwają negocjacje w ramach piątej sesji Międzyrządowego Komitetu Ne...

Po drugiej stronie znajduje się mniej liczna, ale silna frakcja państw, dla których produkcja paliw kopalnych (służących m.in. do późniejszej produkcji tworzyw sztucznych) jest jednym lub jedynym z fundamentów gospodarki. Tu znajdziemy choćby Arabię Saudyjską i Kuwejt, ale też Rosję czy USA, na których stanowisko olbrzymi wpływ mają przedstawiciele tamtejszego przemysłu tworzyw sztucznych, jak America's Plastic Makers.

Producenci i eksporterzy kopalin argumentują, że to nie produkcja plastiku wymaga uregulowania, lecz procesy zbiórki i recyklingu zużytych materiałów. I jeśli traktat ma cokolwiek narzucać, to właśnie w tym zakresie. To zaś argument nie do przyjęcia dla pierwszej z frakcji. Eksperci przyjmują bowiem, że świat jest w stanie zebrać – w najlepszym, bardzo optymistycznym scenariuszu – około 30 proc. wyprodukowanego, a następnie zużytego i wyrzuconego plastiku.

Po drugie, kraje, które plastiku nie produkują, a używają w ograniczonym stopniu, w nieproporcjonalnym stopniu mierzą się z globalnym zanieczyszczeniem środowiska tworzywami sztucznymi i pochodną chemią – choćby za sprawą zanieczyszczenia oceanów, oblewających wybrzeża państw SIDS. Zmuszenie ich do wysupłania pieniędzy na zbiórkę i recykling na poły rozłożonych odpadów uznają za nieusprawiedliwioną karę za niewinność.

Traktat na temat ograniczenia plastiku: Porażka negocjacji

Szef komisji negocjacyjnej Luis Vayas Valdivieso finalnie przedstawił delegatom dwa warianty traktatu, które miały odzwierciedlać kompromis między frakcjami. Do pewnego stopnia można je uznać za zwycięstwo umownych „producentów” plastiku: w dokumencie nie znalazły się obostrzenia dotyczące produkcji tworzyw sztucznych i chemikaliów powstających na bazie kopalin. Za to – w geście adresowanym do pierwszej z wspomnianych grup – do tekstu dodano fragmenty, w których obecny poziom plastiku na świecie uznaje się za „niezrównoważony”, co zmusza do „skoordynowanej globalnej odpowiedzi, mającej zatrzymać i odwrócić taki trend”.

Czytaj więcej

Tworzywa sztuczne

Ile kosztuje nas używanie tworzyw sztucznych? Eksperci podali kwotę

„Plastik powoduje choroby oraz zgony – od okresu niemowlęcego aż po starość – i generuje koszty z...

Paradoksalnie, takie „rozmyte” ujęcie problemu można by uznać za triumf frakcji producentów. Ale nawet jeśli było to ustępstwo pod ich adresem, to najwyraźniej niewystarczające. Być może dlatego, że wszystkie prognozy dla przemysłu tworzyw sztucznych przewidują w kolejnych dekadach gwałtowny wzrost produkcji – a zatem też przychodów i zysków.

Jak wylicza stacja BBC, o ile w 1950 r. na całym świecie wyprodukowano 2 miliony ton plastiku, to przez kolejne siedemdziesiąt lat z okładem – do 2022 r. – produkcja wzrosła do 475 mln ton. Z kolei dziennik „The Guardian” prognozuje, że do 2040 r., jeśli nie dojdzie do jakiejś próby uregulowania – czy właściwie ograniczenia – produkcji i użycia plastiku, ten poziom ulegnie zwiększeniu o kolejne 70 proc. Tymczasem obecny poziom recyklingu i odzysku plastiku wynosi globalnie jakieś 70 proc., co oznacza, że problem będzie się tylko potęgował.