Walka ze zmianami klimatu: Europejski lider staje się hamulcowym. Efekt Trumpa?

Z perspektywy trzeciego roku rządów centroprawicowej koalicji w Sztokholmie doskonale widać, w czym rzecz: Szwecja odnotowała w ubiegłym roku 7-procentowy wzrost emisji, najwyższy od piętnastu lat, decyzje obecnego gabinetu objęły cięcia funduszy na proekologiczne inicjatywy, a także wprowadziły większe dofinansowanie dla paliw kopalnych czy uchylenie drzwi dla intensywniejszej deforestacji kraju.

„Obecne zmiany w polityce kraju stworzyły niepewne środowisko dla działań na rzecz klimatu” – skonkludowali eksperci OECD swój raport poświęcony Szwecji, opublikowany w marcu. W mediach z kolei można się natknąć na rozważania o tym, że obecni rządzący krajem starają się naśladować działania administracji Donalda Trumpa w USA, a Szwecja staje się liderem grupy państw kontestujących wysiłki na rzecz hamowania zmian klimatycznych.

A przecież chodzi o kraj, w którym prowadzono pierwsze badania wpływu emisji na atmosferę, emisje opodatkowano już u progu lat 90., nie szczędzono też pieniędzy na globalne inicjatywy proklimatyczne. Skąd ta zmiana?

Szwecja w cieniu populizmu klimatycznego

„Jako Szwedzi: przepraszamy. Mamy problem, prawicowi idioci dostali się do naszego rządu i zaczęli demolować politykę” – napisał w zeszłym tygodniu użytkownik portalu Reddit, Nisseliten, w wątku poświęconym odwrotowi Szwecji od polityki klimatycznej. Odpowiedział mu inny. – „Jako Amerykanin, mający do czynienia z tym samym, tyle że na znacznie większą skalę, doskonale to rozumiem. Mała rada: rozwiążcie jakoś ten problem, zanim się pogorszy, bo zlekceważony, będzie tylko narastał” – dowodził.

Czytaj więcej

Klimat

CO2 jak odciski palców. Nowa technologia wskaże, które firmy nas trują

Pociągnięcie do odpowiedzialności koncernów odpowiedzialnych za emisje gazów cieplarnianych grani...

Pójście za tą radą będzie jednak bardzo trudne. Wynik wyborów parlamentarnych w 2022 r. postawił Szwedów w obliczu wyjątkowo niejasnego układu: wybory wygrali socjaldemokraci, ale połączone siły partii centroprawicowych wystarczyły, żeby sklecić gabinet mniejszościowy z pominięciem lewicy – z Ulfem Kristerssonem z Umiarkowanej Partii Koalicyjnej na czele.

Jego rząd nie przetrwałby jednak ani dnia, gdyby nie poparcie narodowo-konserwatywnej, nacjonalistycznej i populistycznej partii Szwedzcy Demokraci. Żaden polityk tej formacji nie wszedł do rządu, ale SD brała udział w negocjacjach koalicyjnych, przeforsowała utworzenie w kancelarii rządu „biura koordynacyjnego” i zapewnia rządowi większość w głosowaniach. Kristersson jest de facto jej zakładnikiem.

Szwedzcy Demokraci są w gruncie rzeczy zwycięzcami ostatnich wyborów: na metę dotarli co prawda jako drudzy, ale w porównaniu do poprzedniego głosowania zwiększyli swoją parlamentarną reprezentację aż o 11 nowych posłów (dziś mają ich 73). Światopoglądowo niewiele ich wyróżnia w całym europejskim prawicowym populizmie – są eurosceptyczni, antyimigranccy, przeciwni aborcji i, rzecz jasna, przeciwni polityce proklimatycznej i środowiskowej. Skądinąd, są też proizraelscy, co – jak na partię, której korzenie wyrastają z kręgów szwedzkich neonazistów – ilustruje, jak skomplikowaną drogę przeszła ta formacja od powstania w 1988 r.

Zmiany klimatu: Spadek Szwecji w rankingach

Wpływu SD na politykę ekologiczną i klimatyczną rządu w Sztokholmie nie da się ukryć. Poza wspomnianym na wstępie skokiem poziomu emisji w 2024 r., w kwietniu tamtejsza Agencja Ochrony Środowiska zapowiedziała, że Szwecji nie uda się zrealizować żadnego z zapowiedzianych na kolejne dwie dekady celów klimatycznych – w tym osiągnięcia zerowych emisji w 2045 r., co miało być wizytówką szwedzkiego zaangażowania w hamowanie zmian klimatycznych.

Czytaj więcej

Planeta

W Polsce deszcz, w Europie upał. Za nami trzeci najcieplejszy lipiec w historii

Ubiegły miesiąc zapisze się w historii jako trzeci najcieplejszy lipiec w historii pomiarów – wsk...

W Climate Change Performance Index – niemieckim rankingu polityki klimatycznej prowadzonej przez poszczególne kraje – Szwecja spadła z 4. miejsca w 2021 r. na 41. w 2024 r. – Możemy ze sporą pewnością orzec, że Szwecja już nie naciska na Unię Europejską, by ta zwiększała swoje ambicje (w zakresie polityki klimatycznej – przyp. red.) – przyznawał Naghmeh Nasiritousi, ekspertka Szwedzkiego Instytutu Spraw Międzynarodowych cytowana przez portal Inside Climate News.