Klimat i bezpieczeństwo Polski. Ekspert: „Na takie tematy nie ma miejsca”

Klimat w debacie publicznej w Plsce wciąż jest traktowany po macoszemu – dowodem choćby kampania prezydencka, w której o kwestiach klimatu wspominano niewiele, powierzchownie i często mijając się z prawdą. Gdy politycy mówią o bezpieczeństwie, znacznie częściej skupiają się na gospodarce, zbrojeniach czy migracji. Słusznie?

Klimat wpływa i będzie w coraz większym stopniu wpływać na zachowanie podstawowych funkcji państwa i wartości konstytuujące państwo, takie jak między innymi władza i jej stabilność polityczna, terytorium, suwerenność, oraz poziomu i jakości życia. W Polsce, w przeciwieństwie do państw NATO czy Unii Europejskiej, ten temat nie przebił się wyraźnie do dyskursu publicznego. Wynika to z wielu czynników, między innymi z charakteru kampanii politycznych w Polsce i faktu, że trudno jest rozmawiać o skomplikowanych zagadnieniach, bo wyborca oczekuje bardzo głośnych, jednoznacznych przekazów, przy silnej polaryzacji sceny politycznej. W związku z tym na takie tematy nie ma miejsca. Nie rozmawia się o tym lub rozmawia szczątkowo w czasie kampanii wyborczych. Wcześniej w kampaniach prezydenckich, parlamentarnych i samorządowych przygotowywałem analizy dotyczące różnych obecnych w nich elementów polityki klimatycznej i energetycznej, jednak zarzuciłem to, bo z tych miałkich przekazów nic nie wynikało.

Natomiast warto podkreślić, że w tej chwili w Polsce co do zasady nie negujemy zmian klimatu. Oczywiście, znajdą się i takie pojedyncze wypowiedzi, ale to rzadkość o niskim znaczeniu politycznym. Bolączką Polski jest brak odpowiednich ośrodków analitycznych z właściwym zapleczem osobowym, technologicznym i finansowym, aby w umiejętny sposób wpływać na politykę europejską i racjonalnie prowadzić naszą polską. W efekcie jesteśmy po prostu odbiorcą rozwiązań, które niekoniecznie są dla nas właściwe. Brak długofalowej strategii i konsensualnych celów powoduje doraźność działań i słabe efekty.

Czytaj więcej

Klimat i ludzie

Jak Polacy podchodzą do zmian klimatu? Obojętność, brak wiedzy i dezinformacja

Po okresie wzrostu zainteresowania kwestiami ekologicznymi wśród Polaków nastąpiło wyraźne osłabi...

Kluczowym zagadnieniem w obszarze bezpieczeństwa narodowego jest sposób działania w obliczu zagrożenia ze strony Federacji Rosyjskiej w licznych obszarach opisywanych nie tylko jako użycie siły w postaci bezpośredniego ataku wojsk, ale również zagrożeń hybrydowych. W związku z tym zwracamy uwagę na kwestie militarne i ekonomiczne, a tematy klimatyczne schodzą na dalszy plan. W obecnej sytuacji jest to racjonalne działanie, co oczywiście nie oznacza, że należy całkowicie bagatelizować zmiany klimatu czy odkładać je na później. Jest wiele elementów stycznych, jak choćby zarządzanie kryzysowe czy budowanie odporności systemu energetycznego na podstawie technologii zeroemisyjnych, które możemy realizować.

W jaki sposób zmieniający się klimat wpływa na bezpieczeństwo Polski?

Ten wpływ jest ewidentny. Zmiana klimatu oznacza dużą zmienność pogodową, czyli występowanie zjawisk nagłych, takich jak ulewy, gradobicia, ale również susze czy podnoszenie się poziomu wody. To gigantyczny wielowymiarowy problem do rozwiązania w ramach działań adaptacyjnych obejmujący większość aspektów naszego życia i sektorów gospodarki od opieki zdrowotnej i senioralnej, poprzez budownictwo, infrastrukturę do energetyki. Aby to lepiej zobrazować – złe normy budowlane będą powodowały, że w przyszłości koszty utrzymania mieszkań będą bardzo wysokie z powodu zbyt niskiej efektywności energetycznej. Zmiana klimatu przy starzejącym się społeczeństwie oznacza konieczność używania klimatyzacji, a to dla przyszłych emerytów przy prognozowanych emeryturach będzie to stanowiło duże wyzwanie finansowe. Budynki, które powstają, powinny być dostosowane do tego, co nas czeka za 10, 20, 30, a nawet 50 lat. Niebawem okaże się, że obywatele mają mieszkania, ale koszty ich utrzymania będą tak wysokie, że ludzi po prostu nie będzie na to stać. Co wtedy?

Czytaj więcej

Planeta

Świat się zbroi na potęgę. To zła wiadomość dla klimatu

Mimo zapewnień NATO, że do połowy stulecia siły zbrojne paktu będą bezemisyjne, w globalnej skali...

Opublikowany niedawno raport dotyczący obecności dezinformacji rosyjskiej i białoruskiej rzucił nowe światło na skalę rozprzestrzeniania nieprawdziwych informacji dotyczących kwestii klimatycznych w kraju. W jaki sposób uderza to w bezpieczeństwo Polek i Polaków?

To jest głębszy problem związany z penetracją sfery polityczno-decyzyjnej przez służby specjalne, zarówno rosyjskie, ale także innych państw. To coś, z czym nie poradziliśmy sobie przez lata. Jak bumerang wraca kwestia transparentności w życiu publicznym, a także temat aktywów rosyjskich w Polsce w środowisku naukowym, w wolnych zawodach, tzn. wśród osób zaufania publicznego. Do tego dochodzi brak adekwatnych regulacji w zakresie działań instytucji państwa polskiego oraz zapisów kodeksu karnego oraz systemu i procedur.

Analizując przeszło dwie dekady polityki bezpieczeństwa energetycznego i ekonomicznego, zauważyłem występowanie różnych organizacji, instytucji lobbingowych, których celem jest po prostu dezinformowanie, destabilizowanie. Efektem ich działań jest brak konsensusu politycznego w kluczowych zagadnieniach bezpieczeństwa energetycznego i polityki klimatycznej, a więc koślawe, słabe i zdezaktualizowane strategie, a w sensie instytucjonalnym brak rządowych ośrodków analitycznych z prawdziwego zdarzenia, z odpowiednimi budżetami, pracownikami i narzędziami, wyjętych z bieżącej gry politycznej. W efekcie jesteśmy odbiorcami a nie kreatorami rozwiązań ze wszystkimi tego negatywnymi konsekwencjami.

Dobrymi przykładami problemu penetracji państwa polskiego i dezinformacji były stypendia wyjazdowego finansowane przez Gazprom na Uniwersytecie Warszawskim, wykład Aleksandra Miedwiediewa w bibliotece UW pod jakże aktualnym w kontekście agresji Rosji na Ukrainę tytułem „Rola Gazpromu w kształtowaniu bezpieczeństwa energetycznego w Europie i na świecie” (sic!), ale również prowadzenie bloga przez oponenta LNG, który przestrzegał przed tą inwestycją jako egzotyczną i drogą, czy jego wykłady dla studentów Akademii Dyplomatycznej kształcącej kadry dla Ministerstwa Spraw Zagranicznych i wiele innych. Te historyczne tematy nie zostały nigdy rozliczone, osoby zaangażowane nie zostały wskazane i nie poniosły odpowiedzialności za działanie na szkodę Rzeczpospolitej. Reasumując, ten problem nie dotyczy wyłącznie polityki klimatycznej, a jest szerszy i wymaga pilnych radykalnych działań.