Światowy Dzień Środowiska. „Możemy być pokoleniem, które zawrze pokój z Ziemią”

Światowy Dzień Środowiska został ustanowiony 52 lata temu przez Narody Zjednoczone, dla upamiętnienia powołania do życia Programu ONZ ds. Środowiska (UNEP). Ten dzień szybko stał się globalną okazją do komunikowania zagrożeń ekologicznych i egzystencjalnych dla planety i ludzkości. W ciągu ponad 50 lat udało się przekonać rządy czy firmy, a także zwykłych ludzi do tego, by w swoich działaniach uwzględniali kwestie wyzwań środowiskowych.  W Polsce obchody Światowego Dnia Środowiska co roku organizuje UNEP/GRID-Warszawa. „Rzeczpospolita” jest patronem medialnym tego wydarzenia.

Światowy Dzień Środowiska: Ekosystemy na całym świecie są zagrożone  

Obszary, od których zależy istnienie ludzkości, zbliżają się do punktu krytycznego. Wg danych ONZ, aż 40% lądowej powierzchni naszej planety uległo degradacji, co bezpośrednio dotyczy połowy światowej populacji i zagraża mniej więcej połowie światowego PKB. Liczba i czas trwania susz wzrosły od 2000 r. o blisko jedną trzecią. To jedynie zapowiedź tego, co może nas czekać w przyszłości. Jeśli nie podejmiemy działań, do 2050 roku skutki susz mogą dotknąć ponad trzy czwarte ludzkości. 

Kryzys pogłębiany przez działalność człowieka oraz niezrównoważoną produkcję i konsumpcję, zbierają żniwo w ekosystemach na całym świecie. Ponad 2 miliardy hektarów powierzchni lądów uległo degradacji, głównie w wyniku nieodpowiedzialnego gospodarowania gruntami.

Czytaj więcej

Klimat

Gospodarcze skutki zmian klimatu dużo większe niż szacowano. „Jak podczas wojny”

Przeprowadzona przez naukowców analiza, która omówiona została na łamach brytyjskiego dziennika „...

Na całym świecie spadek wydajnością gleb związany z erozją, zubożeniem gleb i zanieczyszczeniem, wpływa na bezpieczeństwo żywnościowe, źródła utrzymania i zdrowie, szczególnie w przypadku najbardziej bezbronnych ludzi na świecie. Najbardziej dotknięte są społeczności wiejskie, drobni rolnicy i osoby skrajnie biedne. 

Rekultywacja gruntów może odwrócić postępującą falę degradacji gleby, suszy i pustynnienia. Każdy dolar zainwestowany w odbudowę może przynieść do 30 dolarów w usługach ekosystemowych. Odbudowa zwiększa źródła utrzymania, zmniejsza ubóstwo i buduje odporność na ekstremalne warunki pogodowe. Regeneracja gruntów zwiększa magazynowanie dwutlenku węgla i spowalnia zmiany klimatyczne. Przywrócenie zaledwie 15 procent gruntów i wstrzymanie dalszego przekształcania mogłoby zmniejszyć prawdopodobieństwo spodziewanego wymierania gatunków o nawet 60 procent. 

Proces ożywiania przestrzeni naturalnych — nazywany odbudową ekosystemów — nigdy nie był tak pilny. Wiele krajów na całym świecie zdaje sobie z tego sprawę. Do rekultywacji przeznaczono od 765 milionów do 1 miliarda hektarów gruntów na całym świecie. Prawie połowa z tego przypada na Afrykę Subsaharyjską, przy czym znaczące zobowiązania znajdują się także w Azji i Ameryce Łacińskiej. 

Re:Generacja – razem dla ekosystemów 

Renaturyzacja gruntów jest kluczowym filarem Dekady ONZ na rzecz odbudowy ekosystemów (2021–2030), na której oparty jest program Re:Generacja. Dekada, wyznaczona na lata 2021-2030, jest wezwaniem do ochrony i odtwarzania ekosystemów na całym świecie, co ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia celów Agendy 2030. W odpowiedzi na to wezwanie UNEP/GRID-Warszawa wspiera cenne polskie ekosystemy we współpracy ze służbami ochrony przyrody, w tym polskimi parkami narodowymi, angażując przedstawicieli sektora prywatnego w ich odbudowę i ochronę.

Czytaj więcej

Planeta

Badanie: świat zyskał dodatkowy ciepły miesiąc w roku. To efekt zmian klimatu

Przez ostatnie 12 miesięcy mieszkańcy naszej planety musieli radzić sobie z nadspodziewanie wysok...

Partnerami instytucjonalnymi programu są: Muzeum w Wilanowie, Muzeum Łazienki Królewskie, Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego, OTOP, Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Łódzkiego, Fundacja Mare, a także parki narodowe. Za nami działania w Biebrzańskim i Słowińskim Parku Narodowym, a na rok bieżący zaplanowane są już prace w parkach Kampinoskim i Karkonoskim. Uwaga! Na finansowanie ciągle jeszcze czekają ekosystemy w Bieszczadzkim i Pienińskim Parku Narodowym. Dzięki wsparciu finansowemu 15 partnerów biznesowych, działaniami ochronnymi zostało objęte już 18 ekosystemów w całej Polsce.   

Światowy Dzień Środowiska w Polsce: program wydarzeń

5 czerwca w Warszawie odbędzie się organizowana przez UNEP/GRID-Warszawa uroczystość z udziałem przedstawicieli świata nauki, organizacji pozarządowych, biznesu oraz administracji centralnej. Tego dnia wieczorem zaświecą się na zielono Pałac Kultury i Nauki oraz Most Śląsko-Dąbrowski.  

Z kolei w największych miastach Polski na ekranach firmy Screen Network można będzie przyjrzeć się pierwszej odsłonie kampanii Światowego Dnia Środowiska. Przedstawiono na nich najbardziej rozpoznawalne obiekty architektoniczne, jak Pałac Kultury i Nauki czy Spodek w Katowicach, artystycznie zmienione przez sztuczną inteligencję. Wykreowane w ten sposób futurystyczne wizje „miast pustynnych” to przestroga przed kryzysem ekosystemów lądowych, który przekazujemy kolejnym generacjom: problemami suszy, pustynnienia i erozji gleby.  

Druga odsłona kampanii, oparta na kreacjach przygotowanych przez UNEP, kieruje przekaz: „Możemy być Re:Generacją” do wielu pokoleń: od boomersów i przedstawicieli generacji X po milenialsów i „Zetki”. Różnice między pokoleniami znikają, kiedy otwieramy oczy na pilną potrzebę odtwarzania ekosystemów lądowych, ponieważ wszyscy jesteśmy równi wobec natury.  

Polskie obchody Światowego Dnia Środowiska uzyskały patronat honorowy: Komisji Europejskiej, Prezydenta m.st. Warszawy oraz Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.

UNEP/GRID-Warszawa zostało ustanowione w 1991 roku na mocy porozumienia zawartego pomiędzy Programem ONZ ds. Środowiska (UN Environment Programme, UNEP) a Rządem Polskim. Działa jako jeden z kilku ośrodków globalnej sieci GRID (Global Resource Information Database — światowa baza danych o zasobach Ziemi) utworzonej przez UNEP w celu wzmocnienia efektywnego zarządzania zasobami środowiska. Swoje działania realizuje we współpracy z organizacjami i instytucjami krajowymi oraz zagranicznymi. Jest partnerem jednostek samorządowych, oświatowych oraz firm wdrażających politykę społecznej odpowiedzialności biznesu.

Światowego Dnia Środowiska: globalna kampania

Światowa kampania organizowanego przez UNEP Światowego Dnia Środowiska 2024 rozpoczęła się 28 kwietnia. Celem globalnych kampanii Światowego Dnia Środowiska jest co roku inspirowanie partnerstw na rzecz odbudowy zdolności regeneracyjnych naszej planety i propagowanie takiej ścieżki rozwoju, która będzie pozostawać w równowadze ze środowiskiem.

W ramach kampanii informacyjnej w roku 2024, UNEP wskazuje kierunki koniecznych zmian, w które warto się zaangażować. W kampanii pojawia się cała lista podpowiedzi, jak uczynić systemy żywnościowe bardziej zrównoważonymi. Jednym z nich jest reforma finansowania rolnictwa. Obecnie producenci rolni na całym świcie otrzymują od krajów wsparcie finansowe w wysokości 540 miliardów dolarów rocznie. Około 87 procent dotacji albo zniekształca ceny, albo szkodzi przyrodzie i zdrowiu ludzkiemu. Ale możemy to zmienić. 

Oto przykłady proponowanych działań, które mogą być wdrożone.  

Rządy i sektor finansowy: 

• Promowanie rolnictwa regeneracyjnego w celu zwiększenia produkcji żywności przy jednoczesnej ochronie ekosystemów 

• Zapewnienie bardziej sprawiedliwego dostępu do ziemi, wody, kredytów i rynków drobnym rolnikom i społecznościom marginalizowanym 

• Inwestowanie w badania i rozwój wokół specyficznych dla lokalnych grup systemów żywnościowych, aby uwolnić drzemiący w nich potencjał i udostępnić dla szerszego zastosowania 

Przedsiębiorstwa związane z sektorem rolnym: 

• Opracowanie odmian roślin uprawnych odpornych na zmianę klimatu i innych środków adaptacyjnych, aby pomóc rolnikom złagodzić skutki suszy i zmiany klimatu 

• Połączenie tradycyjnej wiedzy ludowej z postępem naukowym, aby opracować uprawy i metody rolnictwa, które będą zrównoważone i skalowalne 

• Przyjęcie zrównoważonych technik rolniczych poprzez wykorzystanie tradycyjnych odmian roślin uprawnych ze względu na ich wartość odżywczą, odporność na suszę i szkodniki oraz adaptację do zmiany klimatu 

• Ograniczenie marnowania i strat żywności na poziomie sprzedaży detalicznej i usług gastronomicznych, aby ograniczyć zużycie wody i emisję gazów cieplarnianych 

• Zwiększenie środków na badania i rozwój nowych technologii w produkcji roślinnej i zwierzęcej 

• Zapewnienie kontrolowanego stosowania nawozów i środków owadobójczych tak, aby uniknąć degradacji gleby 

• Skupienie się na uprawach dostosowanych do lokalnych ekosystemów i klimatu 

Szkoły, uniwersytety, firmy, kluby, społeczeństwo obywatelskie i organizacje wyznaniowe mogą: 

• Korzystać ze zrównoważonej żywności i ograniczać marnowanie żywności w stołówkach i podczas wydarzeń