Nowe gatunki inwazyjne w Polsce. Te rośliny będą wkrótce zakazane

W Polsce najbardziej znanym gatunkiem inwazyjnym jest barszcz Sosnowskiego, ale w naszym kraju jest ich o wiele więcej – na tyle dużo, że trafiły one na specjalną listę.

Czym są inwazyjne gatunki obce?

IGO to organizmy – zwierzęta, rośliny, ale również patogeny – które nie są gatunkami rodzimymi dla danego ekosystemu. Gatunki inwazyjne wpływają negatywnie na lokalny ekosystem na wiele sposobów. Mogą przekazywać patogeny, doprowadzać do zmniejszenia populacji lub wymierania rodzimych gatunków. W niektórych przypadkach mowa także o możliwym, negatywnym wpływie na zdrowie człowieka.

Konsekwencje rozprzestrzeniania się gatunków inwazyjnych wpływają nie tylko na środowisko naturalne, ale także na rolnictwo, handel, transport i turystykę. Według szacunkowych danych (podawanych przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska (GDOŚ) roczne straty spowodowane przez gatunki inwazyjne m.in. w Stanach Zjednoczonych, Brazylii, Południowej Afryce, Wielkiej Brytanii, Indiach oraz Australii wycenia się na ok. 100 miliardów dolarów.

Czytaj więcej

Oceany i lodowce

„Sieci widmo” zabijają tysiące ptaków i ryb rocznie. AI pomoże się ich pozbyć

Oparta na AI nowa platforma stworzona przez WWF we współpracy z Microsoft AI for Good Lab oraz firmą Accenture ma pomóc oczyścić oceany z tzw. sieci widmo. Czym są i dlaczego szkodzą ekosystemom?

Pistia rozetkowa: Do kiedy obowiązują przepisy przejściowe?

Unia Europejska regularnie odświeża listę gatunków inwazyjnych roślin i zwierząt, które mogą zagrozić rodzimym ekosystemom państw członkowskich. Pistia rozetkowa (Pistia stratiotes) - drobna roślina akwarystyczna, nazywana też „sałatą wodną” - trafiła na unijną listę gatunków inwazyjnych 2 sierpnia 2024 roku. Od tego dnia obowiązuje zakaz przetrzymywania, sprzedaży i wwozu rośliny na teren UE, a zauważenie gatunku w środowisku wymaga zgłoszenia do gminy. Zgodnie z obowiązującymi przepisami podmioty posiadające zapasy tej rośliny mogą ją przetrzymywać i przemieszczać:

do 2 sierpnia 2025 r. – w celu sprzedaży lub przekazania do celów niekomercyjnych innym podmiotom posiadającym stosowne zezwolenie;

do 2 sierpnia 2026 r. – w celu sprzedaży lub przekazania innym podmiotom prowadzącym badania naukowe lub ochronę ex situ, bądź wykorzystującym IGO do celów medycznych, posiadającym stosowne zezwolenie.

Jak przypomina GDOŚ, jeżeli w podanym okresie nie uda się sprzedać lub przekazać rośliny odpowiednim podmiotom, konieczne będzie unieszkodliwienie posiadanego zapasu. To należy przeprowadzić w warunkach, które uniemożliwią rozprzestrzenienie się rośliny (wymagane jest także powiadomienie regionalnego dyrektora ochrony środowiska). Co istotne, ewentualne naruszenie przepisów dotyczących IGO (gatunki stwarzające zagrożenie dla UE/Polski) może zostać uznane za przestępstwo lub wykroczenie. GDOŚ przestrzega, że w niektórych przypadkach możliwe jest nałożenie kary pieniężnej w wysokości nawet do 1 miliona złotych.

Czytaj więcej

Rośliny

Rośliny tracą zdolność do pochłaniania dwutlenku węgla. Ostrzeżenie naukowców

Najnowsze badania wskazują, że w obliczu rekordowo wysokiego poziomu emisji CO2 ekosystemy zaczynają tracić zdolność do skutecznego pochłaniania tego gazu. Może mieć to bardzo poważne konsekwencje – ostrzegają naukowcy.

Dławisz okrągłolistny: Nowa roślina na liście IGO

Dławisz okrągłolistny (Celastrus orbiculatus) to egzotycze pnącze, występujące naturalnie m.in. na południu Chin. Roślina cechuje się bardzo szybkim tempem przyrostu rocznego. Ma wysoki poziom mrozoodporności, a jednocześnie niskie wymagania dotyczące gleby i nasłonecznienia. W Polsce dławisz był uprawiany jako szybkorosnące pnącze na podpory, elewacje i mury. Docelowo roślina może dorastać nawet do 10-12 metrów wysokości.

Ta popularna roślina ogrodowa znalazła się w zestawie 22 nowych gatunków uznanych przez UE za gatunki inwazyjne (rozporządzenie unijne z 12 lipca 2022 roku). Większość nowych roślin dopisanych do listy uzyskała status IGO 2 sierpnia 2022 roku. W przypadku dwóch roślin wskazano późniejsze terminy: 2 sierpnia 2024 na listę unijnych IGO trafiła pistia rozetkowa, a w przypadku dławisza okrągłolistnego będzie to termin 2 sierpnia 2027 roku. Od tej daty będzie obowiązywać oficjalny zakaz uprawy, a także posiadania sadzonek i dorosłych okazów rośliny. GDOŚ przypomina jednak o okresie przejściowym, umożliwiającym m.in. przekazanie zapasów komercyjnych IGO podmiotom, które posiadają odpowiednie zezwolenie.