Najpopularniejszy owoc świata zagrożony. Przegra ze zmianami klimatu?

Banany – najczęściej spożywane owoce na świecie, będące czwartym najważniejszym plonem po pszenicy, ryżu i kukurydzy – mierzą się z kryzysem klimatycznym – wynika z najnowszego raportu Christian Aid, organizacji działającej na rzecz zwalczania ubóstwa.

Publikacja: 13.05.2025 11:53

80 proc. bananów eksportowanych do sklepów na całym świecie pochodzi z Ameryki Łacińskiej i Karaibów – regionu szczególnie narażonego na ekstremalne zjawiska pogodowe, które związane są ze zmianami klimatu.

Foto: Ethan Lau Unsplash

Ada Michalak

Rosnące temperatury, ekstremalne zjawiska pogodowe oraz występowanie szkodników – to jedne ze skutków zmian klimatu, które dotykają kraje uprawiające banany, takie jak Gwatemala, Kostaryka czy Kolumbia – wskazują eksperci w nowym raporcie organizacji Christian Aid. Jak szacują badacze, niemal dwie trzecie obszarów w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach do 2080 roku może stać się niezdatne do uprawy tych owoców. „Zmniejszają się plony, a społeczności wiejskie w całym regionie odczuwają tego negatywne skutki" – czytamy.

Banany znikną? To najpopularniejsze owoce na świecie

Eksperci zauważają, że banan to najczęściej spożywany owoc i czwarte najważniejsze źródło pożywienia na świecie, zaraz po pszenicy, ryżu i kukurydzy. „Około 80 proc. bananów uprawianych globalnie przeznacza się na konsumpcję lokalną, a ponad 400 milionów ludzi polega na tym owocu jako źródle 15-27 proc. dziennego zapotrzebowania kalorycznego” – wskazano w raporcie Christian Aid.

Czytaj więcej

Wycinka lasów w Indonezji prowadzona jest między innymi w celu tworzenia plantacji trzciny cukrowej,

Lasy

Rusza największa na świecie wycinka lasów. Obszar o powierzchni Belgii pod topór

W Indonezji – tropikalnym państwie wyspiarskim, na którego terenie znajduje się trzeci co do wiel...

Jak oszacowano, około 80 proc. bananów eksportowanych do supermarketów na całym świecie pochodzi z Ameryki Łacińskiej i Karaibów – regionu szczególnie narażonego na ekstremalne zjawiska pogodowe, które związane są ze zmianami klimatu. „Uprawy są zagrożone przez kryzys klimatyczny wywołany działalnością człowieka, co stanowi nie tylko zagrożenie dla kluczowego źródła pożywienia, ale też dla środków do życia społeczności, które niemal nie przyczyniły się do emisji gazów cieplarnianych napędzających globalne ocieplenie” – czytamy raporcie.

Zmieniające się warunki pogodowe związane z globalnym ociepleniem – rosnące temperatury, nieregularne opady i coraz silniejsze burze – a także szkodniki i choroby będące skutkiem zmian klimatu, już teraz znacząco ograniczają plony bananów. Sytuacja ta ma katastrofalny wpływ na lokalne społeczności rolnicze. „Zmiany klimatyczne zabijają nasze uprawy. To oznacza brak dochodu, bo nie mamy czego sprzedawać. Moje plantacje umierają. To, co się dzieje, to po prostu śmierć” – zaznacza w raporcie Christian Aid Aurelia Pop Xo, rolniczka uprawiająca banany w Gwatemali.

Mimo że istnieją setki odmian bananów, zdecydowaną większość eksportu stanowi odmiana o nazwie Cavendish. Wielkie koncerny wybierają ją przede wszystkim ze względu na jej smak, odporność i duże plony. Wkrótce może pojawić się jednak problem – w ostatnim czasie owoce te są bowiem wyjątkowo podatne na skutki gwałtownych zmian klimatu. Odmiana ta wymaga bardzo specyficznych warunków klimatycznych – temperatury w zakresie od 15°C do 35°C oraz odpowiedniej – niezbyt obfitej – ilości wody. Jest ona także niezwykle wrażliwa na burze, które niszczą liście roślin, utrudniając im fotosyntezę. Tymczasem wszystkie z tych zjawisk są coraz częstsze. I nie zapowiada się, by sytuacja miała ulec poprawie.

Skutki zmian klimatu niszczą plantacje bananów

Badacze zaznaczają, że spowodowane zmianą klimatu ekstremalne zjawiska pogodowe nie tylko bezpośrednio pogarszają warunki uprawy, ale także sprzyjają rozprzestrzenianiu się chorób grzybiczych na roślinach. Jedną z nich jest tzw. czarna plamistość liści, która może obniżyć zdolność rośliny do fotosyntezy aż o 80 proc. Choroba ta rozwija się w warunkach wilgotnych, co czyni uprawy bardziej podatnymi na nieregularne opady i powodzie. Dodatkowo zmiany temperatury i schematów opadów przyczyniają się do rozwoju grzyba fusarium tropical race 4 – mikroorganizmu glebowego, który niszczy plantacje odmiany cavendish na całym świecie.

W raporcie Christian Aid zaznacza, że wnioski z badań są jednoznaczne – bez pilnych działań na rzecz ochrony klimatu i różnicowania upraw, już wkrótce zabraknąć może jednego z najważniejszych owoców na świecie.