System kaucyjny w Polsce. Pracodawcy apelują o przyspieszenie

FPP apeluje o pilne zakończenie prac nad wdrożeniem w Polsce systemu kaucyjnego. Jest to ważne dla bezpieczeństwa surowcowego Polski, rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym, redukcji importu i ponownego wykorzystania surowców, które zostały już wprowadzone na rynek. Biorąc pod uwagę aktualną sytuację międzynarodową oraz ciągle obecne w gospodarce zatory logistyczne będące skutkiem pandemii Covid-19, należy podejmować wszelkie możliwe kroki do zwiększenia bezpieczeństwa i zmniejszenia zależności od importowanych surowców. System kaucyjny realizuje powyższe założenia i jako taki powinien zajmować wysokie miejsce na liście priorytetów legislacyjnych. Kluczowe jest jednak uwzględnienie w systemie puszki metalowej – a nie aluminiowej.

- Mamy nadzieję, że prace nad projektem ustawy wprowadzającej w Polsce system kaucyjny zostaną szybko zakończone – wydaje się, że projekt znajduje się na legislacyjnej ostatniej prostej. Jak wynika z badania opinii publicznej zrealizowanego przez Instytut Badań Rynkowych i Społecznych (IBRIS) na zlecenie Centrum Analiz Legislacyjnych i Polityki Ekonomicznej (CALPE) na początku sierpnia br., ponad 90 proc. Polek i Polaków popiera funkcjonowanie systemu kaucyjnego. Dotychczas o potrzebie wprowadzenia ogólnopolskiego systemu kaucyjnego i konieczności zbierania odpadów opakowaniowych w ten sposób wypowiadali się przedsiębiorcy oraz organizacje pozarządowe, krajowe i zagraniczne. Podmioty te zwracały uwagę na to, iż system kaucyjny pozwala w znaczący sposób podnieść efektywność zbiórki odpadów opakowaniowych, przyczyniając się do osiągnięcia unijnych celów w zakresie odzysku konkretnych surowców, jak też ułatwiając wprowadzającym dostęp do tychże surowców - podkreśla Piotr Wołejko, ekspert ds. społeczno-gospodarczych Federacji Przedsiębiorców Polskich.

Czytaj więcej

Recykling

Polacy coraz bardziej proekologiczni

Już niemal 80 proc. z nas segreguje odpady opakowaniowe. Co więcej, zwiększa się świadomość na temat recyklingu.

- Dziś jednym z problemów chociażby producentów napojów jest brak wystarczającej ilości recyklatu, który trzeba sprowadzać z innych państw. System kaucyjny praktycznie rozwiązuje ten problem, gdyż pozwala podnieść poziom zebranych opakowań do 80, a często nawet ponad 90 proc. Jednak bardzo ważne jest, aby ustawa o systemie kaucyjnym objęła puszkę metalową, a nie aluminiową. Włączenie tylko puszki aluminiowej znacząco zmniejszy zasięg zbiórki, a także umożliwi wychodzenie z systemu kaucji przez zmianę materiału, z którego jest zrobione opakowanie - dodaje Wołejko.

System kaucyjny to najefektywniejszy system zbiórki opakowań po napojach. Potwierdzają to doświadczenia z krajów, w których system działa – przynosząc około 90 proc.-owy odzysk materiałów nadających się do recyklingu. Czym on się cechuje?

Przede wszystkim wygodą dla konsumenta, którą gwarantują detaliści. Jak wynika z danych rynkowych, ilość odpadów będących opakowaniami po napojach, wyrażona jako odsetek wszystkich śmieci, jest o 66 proc. niższa w regionach posiadających systemy kaucyjne niż w tych, które ich nie posiadają. Detaliści odgrywają znaczącą rolę w ograniczaniu zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi – potwierdzają to wyniki badania przeprowadzonego w Polsce przez ARC Rynek i Opinia, które wprost wskazują, że bliskość sklepu z opcją zwrotu będzie miała znaczny wpływ na efektywne działanie systemu kaucyjnego. Sieć dogodnych punktów zbiórki, w tym przede wszystkim sklepów, gwarantuje konsumentom możliwość uczciwego odzyskania pieniędzy z kaucji. I to właśnie kaucja oraz prosta droga do zwrotu puszki czy butelki dają konsumentom kolejny powód do odwiedzenia sklepu. Co ciekawe, w badaniu przeprowadzonym w czterech krajach Europy, klienci zwracający opakowania wydali nawet o 50 proc. więcej pieniędzy podczas tej samej wizyty w sklepie niż ci, którzy ich nie zwracali.

System kaucyjny będzie efektywny i zapewni wysokie poziomy zbiórki surowców, jeśli będzie opierać się na kluczowych filarach – wygodzie dla konsumentów, powszechności i dostępności oraz szerokim zakresie materiałowym. Tylko w ten sposób osiągniemy cele zbiórki, z których pozyskane zostaną cenne i jakościowe surowce do ponownego użytku. System kaucyjny to jedyna efektywna metoda zebrania z rynku ponad 90 proc. wprowadzonych opakowań po napojach.

Takie założenia wypełniają zawarte w projekcie ustawy obowiązek pobierania kaucji przez placówki handlowe, brak konieczności paragonu, wymogi sprawozdawczości, organizacja systemu przez wprowadzających oraz zwolnienie zużytych opakowań zebranych w systemie z obciążeń finansowych przewidzianych w ustawie o ROP.

Dzięki dostępności wielu supermarketów i sklepów spożywczych, konsumenci mają lokalny dostęp do wielu potencjalnych punktów zwrotu. Odpowiednio zaplanowana logistyka i częsty odbiór pozwala skutecznie zarządzać zebranymi opakowaniami, nie obciążając funkcjonowania sklepu. Im większy udział sklepów w systemie, tym skuteczniejsza staje się organizacja odbioru. A to przekłada się również na wygodę i zadowolenie konsumenta, który może zwrócić dowolne opakowanie w dogodnym dla siebie punkcie.

Co równie istotne, system kaucyjny umożliwia prasowanie lub zgniatanie. W przypadku butelek PET zmniejsza się rozmiar 2,5:1, natomiast puszek aluminiowych 6:1. W ten sposób osiągana jest oszczędność miejsca oraz kosztów transportu związanego z odbiorem surowców. Jednocześnie jest to zabezpieczenie przed nieuprawnionym zwrotem, ponieważ zgniecionych opakowań nie da się zwrócić ponownie. Im bliżej punktu zbiórki następuje ich zgniatanie, tym większa jest oszczędność paliwa, węgla i zasobów.

Aż 8 na 12 działających systemów kaucyjnych w Europie obejmuje najszerszy zakres materiałowy – czyli PET, metal, szkło. Są to kraje: Chorwacja, Dania, Estonia, Finlandia, Niemcy, Islandia, Litwa i Łotwa. Ich śladem planują pójść kolejne państwa jak Malta, Rumunia, Szkocja czy Turcja. Na rynku globalnym 38 z 45 istniejących obecnie systemów kaucji obejmuje także szklane butelki, a 12 z nich włączyło szkło jednorazowe. W Polsce według danych Krynicki Recykling, na składowiska śmieci trafia ponad 50 proc. szkła. Według wyników prowadzonych systemów kaucyjnych we wspomnianych wyżej krajach, system kaucyjny umożliwił nie tylko wzrost poziomu zbiórki szkła do 90 proc., ale przede wszystkim uzyskał materiał o znacznie lepszej jakości w porównaniu do materiału z gminnej zbiórki pojemnikowej.