Dynie na Halloween to rosnący problem. Eksperci o skali marnowania żywności

Wyrzucanie żywności to jedno z kluczowych wyzwań stojących przed współczesnymi społeczeństwami. Nie chodzi jedynie o kwestie etyczne – choć te są bardzo istotne – lecz także o to, że jest to marnowanie ogromnej ilości kosztownych zasobów – od energii po wodę. Tymczasem w święta problem ten staje się jeszcze bardziej palący. Mowa nie tylko o Bożym Narodzeniu czy Wielkanocy, ale także o innych tradycjach, w tym zbliżającym się wielkimi krokami Halloween, które w ostatnich latach stało się w Polsce bardzo popularne. 

Dekorowanie wnętrz a także ustawianie przed drzwiami wydrążonych dyń, coraz częściej widać w dużych polskich miastach. Rzadko jednak zastanawiamy się nad tym, że ma to wymiar nie tylko kulturowy, ale także środowiskowy i ekonomiczny – dane wskazują bowiem, że problem związany z wyrzucaniem dyń rośnie.

Jak wynika z badań brytyjskiej organizacji Hubbub, jedynie w 2024 r. podczas kampanii proekologicznej zebrano i przerobiono na biogaz około 100 tysięcy wyrzuconych dyń. Eksperci wskazują, że wytworzona w ten sposób energia wystarczyłaby do zasilenia 10 tysięcy domów przez jedną dobę.

Szacuje się również, że w Wielkiej Brytanii co roku od 15 do 22 milionów dyń jest kupowanych, wykorzystywanych jako ozdoby, a następnie wyrzucanych bez wykorzystania ich miąższu. Choć brakuje danych dla całej Europy, obserwacje wskazują, że również w krajach, w których Halloween dopiero zyskuje popularność, liczba marnowanych dyni rośnie z roku na rok.

Czytaj więcej

Klimat

Jak walczyć z marnowaniem żywności? Ekspert: Potrzebujemy edukacji

Jako społeczeństwo wciąż nie rozumiemy, jak duża jest skala problemu środowiskowego i klimatyczne...

Halloween – czyli problem marnowania żywności

Dane wskazują, że w Polsce produkcja dyń w ostatnich latach znacząco wzrosła. W latach 2014–2022 areał upraw zwiększył się z 1,1 tysiąca hektarów do około 8,9 tysiąca hektarów, zaś plony osiągnęły poziom bliski 400 tysięcy ton. I choć w 2023 r. produkcja spadła do około 358 tysięcy ton, to według europejskich statystyk w 2024 r. nasz kraj wciąż pozostawał liderem w UE w produkcji dyni, osiągając ponad 380 tysięcy ton – przed Francją, Hiszpanią i Niemcami.

Często zdarza się, że dynie kupowane z myślą o przygotowywaniu dekoracji na Halloween nie są później spożywane. Miąższ czy pestki trafiają do pojemników na bioodpady, choć stanowią pełnowartościową żywność.

Eksperci zauważają też, że na składowiskach odpady te ulegają rozkładowi beztlenowemu, w wyniku którego powstaje metan – gaz cieplarniany o znacznie wyższym potencjale niż dwutlenek węgla. Tradycja dekorowania dyń przyczynia się więc zarówno do emisji gazów cieplarnianych, jak i strat ekonomicznych.

Popularność dyń w Polsce powinna rosnąć nie tylko ze względu na święto Halloween, ale i pęd ku zdrowemu odżywaniu.

Foto: PAP

Choć rzadko się o tym mówi, ponownie wykorzystane mogą być także dynie, które wykorzystano jako halloweenowe dekoracje i nie nadają się już one do spożycia. Te warzywa powinny być przeznaczone na paszę dla zwierząt. Jeśli pojawiają się oznaki psucia, w procesie fermentacji beztlenowej mogą zostać przekształcone w biogaz, z którego wytwarza się energię elektryczną, ciepło lub paliwo. Wymaga to jednak odpowiedniego systemu segregacji i kierowania odpadów organicznych do biogazowni.

W 2024 r. wiele brytyjskich i europejskich miast rozpoczęło pilotażowe programy odbioru odpadów dyniowych w ramach selektywnej zbiórki bioodpadów, co może stanowić inspirację dla samorządów w Polsce. „Świadome wykorzystywanie dyni, która została zakupiona z myślą o dekoracji domu, to prosty, ale realny sposób ograniczenia degradacji środowiska” – mówi dr inż. Sylwia Łaba z Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego, kierująca projektem SMART-FOOD. „Każda niewykorzystana dynia to nie tylko zmarnowany produkt spożywczy, lecz także zmarnowana woda, energia i praca włożona w jej wyprodukowanie, a do wyprodukowania 1 kg dyni w warunkach polskich potrzeba między 150 a 250 litrów wody w zależności od pogody, warunków glebowych, klimatycznych i stosowanych metod uprawy” – zaznacza. 

Ekspertka zauważa również, że minimalizowanie strat powinno zaczynać się już na etapie zbiorów i przechowywania, a konsumenci powinni wiedzieć, jak w pełni wykorzystać zakupione warzywo. „Jest to szczególnie istotne w kontekście skali problemu marnowania żywności w Polsce. Rocznie powstaje aż 4 651 137 ton odpadów żywności, z czego największa część – ponad 2,5 miliona ton – pochodzi z gospodarstw domowych” – podkreśla. 

Specjaliści sugerują, by zamiast kupować dynie wyłącznie ozdobne, wybierać raczej odmiany jadalne lub oleiste, z których można przygotować zupy, ciasta, chleby i wiele innych dań. Poza korzyścią dla środowiska, jest to także dobre dla naszego zdrowia – pestki dyni mają bowiem właściwości zdrowotne. Pomagają one między innymi regulować poziom cukru we krwi i cholesterolu, a zawarty w nich cynk wspiera odporność organizmu.

Czytaj więcej

Klimat i ludzie

Żywność ekologiczną marnujemy częściej niż zwykłą. Badacze znaleźli przyczynę

Mimo rosnącej świadomości społecznej na temat marnowania żywności, produkty uznawane za zdrowe są...

Marnowanie żywności: Problem globalny

Statystyki dotyczące marnowania żywności są dowodem na to, że problem wciąż jest palący. Dane Komisji Europejskiej i UNEP wskazują, że globalnie wyrzucanych jest około jednej trzeciej całej produkowanej żywności, co odpowiada ponad 1,3 miliarda ton rocznie. W Polsce – według danych IOŚ-PIB, które przekazywane są do Eurostatu – powstaje około 4,7 miliona ton odpadów żywności rocznie, z czego największą część stanowią owoce i warzywa.

Poza fatalnym wpływem na gospodarkę, marnowanie żywności jest szkodliwe także dla klimatu i środowiska. Szacuje się, że przyczynia się ono do 8-10 proc. globalnych emisji gazów cieplarnianych. Produkcja żywności wymaga również ogromnych powierzchni gruntów rolnych, co stanowi zagrożenie dla bioróżnorodności. Wykorzystanie tych zasobów po to, by wyprodukować żywność, która trafi do kosza, jest ogromną stratą.