Najnowszy raport FAO rzuca nowe światło na konieczność przeprowadzenia transformacji światowych systemów rolno-spożywczych. Choć autorzy dokumentu podkreślają, że ich znaczenie jest ogromne, gdyż „zapewniają pożywienie, podtrzymują gospodarkę i kształtują tożsamość kulturową”, to jednocześnie wpływają w ogromnym stopniu na środowisko oraz zdrowie publiczne. Według raportu ukryte koszty globalnego systemu żywnościowego sięgają nawet 13 bilionów dol., z czego ponad 70 proc. stanowią koszty zdrowotne. Powiązano je ze wzorcami żywieniowymi prowadzącymi do otyłości oraz chorób niezakaźnych, które skutkowały spadkiem wydajności pracy. Niezdrowa dieta, bogata w ultraprzetworzoną żywność, przetworzone mięso, tłuszcze nasycone, sód oraz cukier, kosztują więc globalną gospodarkę ok. 9 bilionów dol. rocznie. Warto jednak zauważyć, że według raportu aż 3 miliardów ludzi nie stać na zdrowe odżywianie, a kolejnemu miliardowi grozi utrata dostępu do pełnowartościowej żywności.
Czytaj więcej
Podczas gdy kolejne kraje na świecie rozpoczynają badania nad mięsem produkowanym w laboratorium,...
Co wpływa na ukryte koszty systemu żywnościowego?
Jak wynika z raportu, koszty związane ze zdrowiem różnią się znacząco w zależności od kraju, jednak najbardziej zauważalne są w przypadku krajów o wysokich i średnich dochodach. Ich mieszkańcy mają dostęp do wielu produktów, ale polityki rządów, nawet jeśli skupiają się na aspektach środowiskowych diety, to z reguły pomijają kwestię jej wpływu na zdrowie. Natomiast w krajach o niskich dochodach niemal połowa ukrytych kosztów wiąże się z ubóstwem i faktem, że lokalni rolnicy nie są w stanie uprawiać wystarczającej ilości żywności lub nie otrzymują godziwej zapłaty za swoje produkty. Ukryte koszty żywności sięgają tam nawet 27 proc. PKB, podczas gdy w krajach o wysokich dochodach jest to średnio 8 proc. PKB.
Drugim największym czynnikiem wpływającym na wzrost ukrytych kosztów systemu żywnościowego są aspekty środowiskowe, generujące niemal 3 biliony dol. Obejmują one emisje gazów cieplarnianych w całym łańcuchu wartości żywności, w tym klimatyczne koszty produkcji żywności i nawozów oraz zużycie energii. Według raportu ponad połowa była związana z emisjami azotu, trafiającymi do wód powierzchniowych oraz powietrza. Emisje gazów cieplarnianych odpowiadały za 30 proc. kosztów środowiskowych, koszty zmiany użytkowania gruntów za 14 proc., a zużycie wody za 4 proc. Tu również zauważono dużą rozbieżność między krajami o różnych dochodach – najbiedniejsze gospodarki ponosiły dwukrotnie wyższe koszty niż kraje o średnich i wyższych dochodach. Autorzy raportu zastrzegli jednak, że skala środowiskowych skutków mogła być niedoszacowana z uwagi na brak szczegółowych danych.
FAO: Dochody ubogich pracujących w systemach rolno-spożywczych muszą wzrosnąć
David Laborde, dyrektor Wydziału Ekonomiki Rolnictwa w FAO, zauważył, że część kosztów się łączy. Kakao trafiające do Europy, jest produkowane głównie w Ghanie oraz Wybrzeżu Kości Słoniowej, gdzie rolnicy nie są godziwie wynagradzani za swoją pracę. Gdyby mieszkańcy Europy płacili nieco więcej za kakao, jednocześnie spożywając mniej czekolady pełnej cukru, mogłoby to wpłynąć pozytywnie zarówno na ich zdrowie, jak i na status materialny rolników w Afryce Zachodniej, którzy mogliby pozwolić sobie na bardziej wartościową dietę.
