Nowe zagrożenie dla raf koralowych na całym świecie. „Masowa degradacja”

Blaknięcie dotyczy już ponad 80 procent raf koralowych na świecie – wynika z nowych badań opublikowanych przez ekspertów programu Coral Reef Watch (CRW). Naukowcy ostrzegają, że skutki tego zjawiska dla ekosystemów morskich mogą być dramatyczne.

Publikacja: 25.04.2025 15:04

Naukowcy wyjaśniają, że zjawisko blaknięcia raf wystąpiło dotychczas już w co najmniej 82 krajach i

Naukowcy wyjaśniają, że zjawisko blaknięcia raf wystąpiło dotychczas już w co najmniej 82 krajach i terytoriach ma świecie.

Foto: Joan Li Unsplash

Najnowsze dane Coral Reef Watch (CRW) – narzędzia monitorującego i prognozującego warunki środowiskowe na rafach koralowych na świecie – wskazują, że trwające od stycznia 2023 roku zjawisko blaknięcia raf koralowych osiągnęło bezprecedensową skalę. 

Rafy koralowe obumierają. To efekt blaknięcia

Rafy koralowe – nazywane „lasami deszczowymi oceanów” – są domem dla około jednej trzeciej wszystkich gatunków morskich na świecie i wspierają życie około miliarda ludzi. Podczas gdy są one dla nas tak istotne, rekordowe temperatury oceanów sprawiają, że masowo zaczęły one obumierać. To – zdaniem naukowców – jeden z dowodów na to, jak katastrofalne są konsekwencje globalnego ocieplenia. 

Czytaj więcej

Nieoczekiwany efekt suszy: węgiel wraca do łask. „Błędne koło uzależnienia”

Eksperci zauważają, że rafy koralowe w wodach Pacyfiku, Atlantyku i Oceanu Indyjskiego od dłuższego czasu regularnie blakną. I choć miało to już miejsce wcześniej – i to trzy razy – badacze są zdania, że skala obecnego zjawiska przewyższa wszystkie poprzednie. Dziś wystawionych na działanie temperatur powodujących blaknięcie jest aż 84 proc. raf – wynika z badań. Dla porównania, podczas poprzednich takich zjawisk było to 68 proc. (w latach 2014–2017), 37 proc. (w 2010 roku) i 21 proc. (1998). Sytuacja się więc pogarsza. 

Czytaj więcej

Wielka Rafa Koralowa trafi na listę obiektów zagrożonych? ONZ za, Australia nie

„Fakt, że tak wiele obszarów raf zostało tym dotkniętych sugeruje, że ocieplenie oceanów osiągnęło poziom, przy którym nie istnieją już miejsca wolne od blaknięcia i konsekwencji tego zjawiska” – mówi w rozmowie z brytyjskim dziennikiem „The Guardian” dr Derek Manzello, dyrektor Coral Reef Watch. 

Naukowcy wyjaśniają, że zjawisko blaknięcia raf wystąpiło dotychczas już w co najmniej 82 krajach i terytoriach ma świecie. „Rafy nie zostały dotąd dotknięte czymś takim” – stwierdziła dr Britta Schaffelke z Australijskiego Instytutu Nauk o Morzu oraz koordynatorka Globalnej Sieci Monitorowania Raf Koralowych (GCRMN). Jak dodała, zasięg zjawiska stanowi ogromne wyzwanie. „Blaknięcie niemal uniemożliwia prowadzenie niezbędnych obserwacji. Fakt, że to zjawisko o skali globalnej nadal trwa, wprowadza rafy świata na niezbadane wody” - podkreśla. 

Naukowcy o „cmentarzyskach koralowców”. Dlaczego rafy koralowe blakną? 

Rafy blakną między innymi wskutek podwyższonej temperatury wody. W wyniku tego procesu relacja między koralowcem a odżywiającym go glonem zostaje zaburzona, a utrata glonów żyjących w tkankach koralowców sprawia, że przybierają one biały kolor. I choć relację między koralowcem a glonem da się odbudować, to długotrwały stres związany z wyższą temperaturą może spowodować śmierć nawet całych kolonii. Wyblakłe rafy nie są atrakcyjnym środowiskiem dla innych organizmów, co bezpośrednio wpływa na gorsze funkcjonowanie morskich ekosystemów.

Mimo że koralowce są w stanie przetrwać blaknięcie, zjawisko to może spowodować zahamowanie wzrostu oraz wpłynąć na rozmnażanie. „Blaknięcie nie musi oznaczać natychmiastowej śmierci koralowca, ale w połączeniu z ekstremalnymi temperaturami prowadzi do masowej degradacji” – zaznaczają badacze. 

Czytaj więcej

O ile podniósł się poziom mórz i oceanów w XXI wieku? Eksperci przedstawili dane

W wyniku blaknięcia najbardziej ucierpiała między innymi Wielka Rafa Koralowa w Australii. Doświadcza ona właśnie szóstego takiego zjawiska w ciągu dziewięciu lat. Przez blaknięcie obumierają jednak także rafy Ningaloo na zachodnim wybrzeżu Australii. Po drugiej stronie Oceanu Indyjskiego zjawisko to dotknęło zaś rafy u wybrzeży Madagaskaru i Afryki Wschodniej, w tym wpisanego na listę światowego dziedzictwa UNESCO parku iSimangaliso w RPA.

W północnej części Wielkiej Rafy Koralowej – na jednym z obszarów – stwierdzono 40 proc. śmiertelność koralowców. W Stanach Zjednoczonych, na Florydzie, zginęło średnio zaś 20 proc. koralowców, a w regionie Pacyfiku w Meksyku straty sięgały od 50 do nawet 93 proc. 

Eksperci o rafach koralowych. Jak zatrzymać blaknięcie?

„Wiele kolonii koralowców, które dobrze znałem i które przetrwały wcześniejsze choroby, zginęło w ciągu kilku tygodni. To uczucie bezsilności, połączone z potrzebą udokumentowania tego, co się dzieje, było bardzo przytłaczające. W prawie każdym przypadku kończyliśmy nurkowanie z przygnębiającym uczuciem, gdy potwierdzaliśmy, że wszystkie lub niemal wszystkie koralowce zginęły” – mówi dr Lorenzo Álvarez-Filip z Narodowego Uniwersytetu Autonomicznego Meksyku. „W mgnieniu oka płytkie rafy zmieniły się w białe pustkowia, a rozległa śmierć dotknęła m.in. koralowców jelenich używanych w projektach odtworzeniowych. Spektakularne wachlarze morskie i miękkie korale umierały błyskawicznie. To wyglądało tak, jakby się topiły od gorąca” - dodaje dr Valeria Pizarro z Perry Institute for Marine Science, pracująca na rafach w Bahamach i na Karaibach. 

Czytaj więcej

Powierzchnia oceanów coraz cieplejsza. Naukowcy dowiedli, że wzrost temperatury przyspieszył o 400 proc.

Dramatyczny obraz sytuacji nakreśla również Melanie McField, założycielka inicjatywy Healthy Reefs for Healthy People. „Blaknięcie zawsze niesie ze sobą aurę grozy – jakby na rafę spadł śnieg. Zazwyczaj nie ma tam ryb ani jaskrawych kolorów. To szarość i nieruchomość w miejscu, które powinno tętnić życiem” – zauważa. 

Zdaniem ekspertów, powstrzymanie katastrofy wymaga zdecydowanych działań politycznych i redukcji emisji gazów cieplarnianych. „Przywódcy światowi muszą naprawdę zaangażować się w redukcję wykorzystania paliw kopalnych i zwiększenie inwestycji w czyste źródła energii. Musimy przestać mówić o tym tylko na papierze i w wiadomościach – to musi stać się rzeczywistością” – zaznacza dr Valeria Pizarro.

Choć Globalna Sieć Monitorowania Raf Koralowych przygotowuje właśnie kompleksowy raport o stanie raf – który ukaże się w przyszłym roku – już teraz wiadomo, że nie odda on w pełni skali obecnego kryzysu. „Żal ekologiczny jest realny. Ludzie, którzy spędzają większość życia pod wodą, widzą jak wszystko zmienia się na ich oczach” – mówi dr Schaffelke.

Najnowsze dane Coral Reef Watch (CRW) – narzędzia monitorującego i prognozującego warunki środowiskowe na rafach koralowych na świecie – wskazują, że trwające od stycznia 2023 roku zjawisko blaknięcia raf koralowych osiągnęło bezprecedensową skalę. 

Rafy koralowe obumierają. To efekt blaknięcia

Pozostało jeszcze 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Oceany i lodowce
Dlaczego lodowiec pod Everestem topnieje na mrozie? Rusza ekspedycja badawcza
Oceany i lodowce
450 miliardów ton lodu zniknęło. ONZ alarmuje: „To kwestia przetrwania”
Oceany i lodowce
Klimat się ociepla. ale parowanie mórz i oceanów spada. Zaskakujące odkrycie
Oceany i lodowce
Najsilniejszy prąd oceaniczny na świecie hamuje? Niepokojące wyniki badań
Oceany i lodowce
„Sieci widmo” zabijają tysiące ptaków i ryb rocznie. AI pomoże się ich pozbyć