Reklama

Temu gatunkowi zmiany klimatu są obojętne. Wiewiórki pod lupą badaczy

Dobrze znane i występujące powszechnie w Europie wiewiórki pospolite są jednym z nielicznych gatunków, na które zmiany klimatu nie mają dotąd większego wpływu. Zjawisku przyjrzeli się brytyjscy badacze.

Publikacja: 17.09.2025 16:07

Wiewiórka pospolita to jeden z gatunków, który najlepiej znosi zmiany klimatu.

Wiewiórka pospolita

Wiewiórka pospolita to jeden z gatunków, który najlepiej znosi zmiany klimatu.

Foto: Marek Rykiel / Wikimedia Commons

– Modelowanie pokazuje jasno, że gatunek ten ma naturalną zdolność do adaptacji do szeregu uwarunkowań klimatycznych – komentowała w rozmowie ze stacją BBC Alyson Buchanan, badaczka z Uniwersytetu Bournemouth, która kierowała zespołem badającym odporność wiewiorek pospolitych na pogodowe ekstrema. – Widzimy też, że na populacje wiewiórek pospolitych nie wpływają obecnie notowane schematy pogodowe – dodawała.

Kierowany przez Alyson Buchanan zespół badaczy zajmuje się analizowaniem wpływu występujących obecnie warunków pogodowych i klimatycznych na gatunki zwierząt występujące w naszym otoczeniu. Używa do tego modelu komputerowego, który analizuje współzależności między np. wyższymi temperaturami i brakiem opadów a dostępnością pożywienia czy innymi zagrożeniami dla wskazanego gatunku. Analizie zostały poddane między innymi wiewiórki.

Wiewiórki w erze zmian klimatu

Zdolności adaptacyjne wiewiórek nie powinny zaskakiwać. Wiewiórka pospolita zamieszkuje praktycznie całą Europę, od Skandynawii po Grecję i Włochy, od Hiszpanii po europejską część Rosji. Podstawą jej diety są nasiona roślin, ale w razie potrzeby ta dieta może zostać uzupełniona insektami, ptasimi jajami czy grzybami. Niekiedy zdarzyło się zaobserwować, że niektóre osobniki potrafiły gryźć korę, spijać żywicę, a także atakować ptasie pisklęta.

Czytaj więcej

Fala upałów bez precedensu w historii Skandynawii. Ucierpieli ludzie i przyroda

Ta umiejętność suplementowania podstaw diety sprawia, że upały i susze – przynajmniej w obecnej skali i zasięgu występowania tych zjawisk – są wiewiórkom pospolitym obojętne. Trzeba jednak dodać, że nie jest to odporność absolutna, a zmiany klimatyczne mogą zagrozić temu gatunkowi pośrednio.

Reklama
Reklama

Najlepszym przykładem może być ojczyzna autorów badań: Wielka Brytania. Sprowadzone tam w XIX w. z USA szare wiewiórki okazały się śmiertelnym zagrożeniem – poza kilkoma enklawami, przeważnie na małych wyspach jak Wight, niemal do szczętu wytępiły rudowłosych gospodarzy. Co gorsza, szare wiewiórki przenoszą wirusa wiewiórczej ospy, która dla europejskich pobratymców jest zabójcza. Migracje zwierząt na północ Europy mogą zatem przynieść nowe wyzwania, których w modelach analitycznych bazujących na dzisiejszych realiach nie sposób przewidzieć.

Zresztą potencjalny pochód szarych wiewiórek przez Europę – scenariusz dziś stosunkowo realny – może być kolejnym procesem odmieniającym znane nam ekosystemy. Po pierwsze, poza ospą szare wiewiórki przenoszą inne mało znane wiewiórkom pospolitym choroby: w ostatnich miesiącach w Stanach Zjednoczonych zauważono np. osobniki chore na włókniakowatość, chorobę wywoływaną przez wirusa powodującego pojawianie się na ciele zwierzęcia brodawkowatych, pękających z czasem narośli. Zauważone osobniki okrzyknięto w internecie „wiewiórkami-zombie”, choć nie jest to dla nich schorzenie śmiertelne (co nie znaczy, że europejskie wiewiórki byłyby równie odporne na tę chorobę).

Które gatunki najlepiej znoszą zmiany klimatu?

Wiewiórki pospolite mogą być jednym z nielicznych gatunków europejskiej przyrody, które przetrwają zmiany klimatyczne. Według swoistego „rankingu” opracowanego trzy lata temu przez naukowców z Uniwersytetu Południowej Danii (Syddansk Universitet) gwałtowne wzrosty temperatur i inne raptowne zmiany otoczenia będą w stanie przetrwać głównie gatunki nawykłe do upałów, niepotrzebujące dużych zasobów wody pitnej i przyzwyczajone do problemów ze zdobywaniem pożywienia.

Czytaj więcej

Zielona strategia zakłada spadki cen energii

Na liście (w sumie 147 gatunków ssaków) znalazły się słonie afrykańskie, szympansy, tygrysy syberyjskie, wikunie andyjskie, niedźwiedzie grizzly, białe nosorożce, bizony, skoczki pospolite czy gatunki nietoperzy takich jak podkasaniec Schreibera. Jak łatwo zauważyć, w sporej mierze największą odporność na zmiany klimatyczne mają akurat te gatunki, które człowiek zdążył niemalże całkowicie wytępić.

Sporą odporność na ekstrema pogodowe wykazują baobaby i sekwoje, a także wachlarz mniejszych roślin (i insektów), które przez wieki rozwoju nabrały umiejętności szybkiego rozmnażania się, gdy tylko warunki ulegną poprawie. Jak przekonują naukowcy, niektóre koralowce „zapamiętują” mechanizm reagowania na wysokie temperatury, ze zmianami klimatu stosunkowo nieźle radzą sobie też ryby dwudyszne. Migrujące ptaki potrafią natomiast adaptować szlaki migracyjne tak, by odnajdywać terytoria z bardziej przyjaznymi warunkami atmosferycznymi.

Reklama
Reklama

To jednak niewielka pociecha, bowiem pogłębianie się zmian klimatycznych już dziś oznacza olbrzymie ryzyko dla innych organizmów. W XXI wieku może zniknąć w sumie nawet od 14 do 32 proc. gatunków, co oznacza niespotykaną wcześniej hekatombę, która nawet dla tych odpornych na temperaturę i suszę nie będzie obojętna.

– Modelowanie pokazuje jasno, że gatunek ten ma naturalną zdolność do adaptacji do szeregu uwarunkowań klimatycznych – komentowała w rozmowie ze stacją BBC Alyson Buchanan, badaczka z Uniwersytetu Bournemouth, która kierowała zespołem badającym odporność wiewiorek pospolitych na pogodowe ekstrema. – Widzimy też, że na populacje wiewiórek pospolitych nie wpływają obecnie notowane schematy pogodowe – dodawała.

Kierowany przez Alyson Buchanan zespół badaczy zajmuje się analizowaniem wpływu występujących obecnie warunków pogodowych i klimatycznych na gatunki zwierząt występujące w naszym otoczeniu. Używa do tego modelu komputerowego, który analizuje współzależności między np. wyższymi temperaturami i brakiem opadów a dostępnością pożywienia czy innymi zagrożeniami dla wskazanego gatunku. Analizie zostały poddane między innymi wiewiórki.

Pozostało jeszcze 83% artykułu
/
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Reklama
Zwierzęta
Ptaki coraz częściej cierpią na bezsenność. To wina wielkich metropolii
Zwierzęta
Ptaki wędrowne przylatują do Europy zbyt wcześnie. To efekt upalnego lata
Zwierzęta
Producenci żywności muszą ujawniać, czy zwierzęta cierpiały. Nowy rodzaj etykiet
Zwierzęta
Odstrzał niedźwiedzi na Podkarpaciu. Ekspert: Ta decyzja to zamach na przyrodę
Zwierzęta
Fala krytyki w sprawie odstrzału niedźwiedzi. „Obiecywali ochronę przyrody!”
Reklama
Reklama