Dlaczego upadło Cesarstwo Rzymskie? Kryzys klimatyczny w czasach antyku

Badania prowadzone były pod przewodnictwem Christophera Spencera z Queen's University w Kingston w Kanadzie. W skład zespołu badawczego weszli również Thomas Gernon z University of Southampton w Wielkiej Brytanii oraz Ross Mitchell z Chinese Academy of Sciences w Pekinie. Wyniki prac przedstawione zostały w artykule, który ukazał się 8 kwietnia w czasopiśmie naukowym „Geology” poświęconym zagadnieniom z dziedziny nauk o Ziemi.

Czym w starożytności miał miejsce kryzys klimatyczny?

Naukowcy odkryli, że badane skały trafiły na Islandię z Grenlandii w wyniku przeniesienia przez góry lodowe. Miało to miejsce w czasie tzw. późnej antycznej małej epoki lodowcowej (ang. Late Antique Little Ice Age, LALIA), która rozpoczęła się ok. 540 r. n.e. i trwała ok. 200-300 lat.

Wywołał ją prawdopodobnie popiół wulkaniczny z trzech potężnych erupcji, który spowodował gęstą mgłę na półkuli północnej. Ta natomiast znacznie ograniczyła ilość światła słonecznego docierającego do Ziemi, co spowodowało ochłodzenie i kryzys klimatyczny. Ten ostatni, jak pokazały wspomniane badania, objął swoim zasięgiem cały region północnego Oceanu Atlantyckiego, a więc obszar większy niż do tej pory sądzono. 

Upadek Cesarstwa Rzymskiego: nowe badanie naukowców

Główny autor badania Christopher Spencer przyznał, że badane przez jego zespół skały nie przypominały niczego, co współcześnie znajduje się na Islandii. Naukowcy początkowo nie wiedzieli jednak, skąd mogą pochodzić. Aby to ustalić, przeanalizowali wiek i skład znajdujących się w skałach maleńkich kryształów mineralnych zwanych cyrkonem. W tym celu najpierw rozdrobnili skały na mniejsze fragmenty i oddzielili z nich setki kryształów cyrkonu.

„Cyrkon jest kapsułą czasu, która przechowuje istotne informacje, w tym czas krystalizacji, a także charakterystykę składu” – powiedział Spencer cytowany w komunikacie University of Southampton.

W wyniku badań cyrkonów naukowcy odkryli, że zakres formowania się tych fragmentów skał obejmował prawie trzy miliardy lat, co stanowi dwie trzecie historii Ziemi. Następnie badacze powiązali te fragmenty skał z konkretnymi rejonami Grenlandii. Okazało się, że pochodzą z prawie wszystkich regionów geologicznych tej wyspy.

Czytaj więcej

Lasy

Rusza największa na świecie wycinka lasów. Obszar o powierzchni Belgii pod topór

W Indonezji – tropikalnym państwie wyspiarskim, na którego terenie znajduje się trzeci co do wiel...

„To pierwszy bezpośredni dowód na to, że góry lodowe przyniosły grenlandzkie otoczaki na Islandię” – zaznaczył Spencer.

Naukowcom udało się ustalić, że skały te zostały prawdopodobnie naniesione przez lód i osadzone na Islandii w VII wieku, co oznacza, że zbiegło się to w czasie z kryzysem klimatycznym.

„Ten moment zbiega się ze znanym dużym zjawiskiem raftingu lodowego, podczas którego ogromne bryły lodu odrywają się od lodowców, dryfują po oceanie i ostatecznie topią się, rozrzucając szczątki wzdłuż odległych brzegów” – przyznał z kolei Thomas Gernon.