„Toksyczny koktajl” w europejskich domach. Badanie wykryło niemal 200 pestycydów

W największym dotychczas badaniu dotyczącym obecności pestycydów w europejskich domach naukowcy wykryli w próbkach kurzu aż 197 różnych substancji chemicznych. Eksperci ostrzegają, że ponad 40 procent z nich może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia człowieka – powodować między innymi nowotwory czy zaburzenia hormonalne.

Publikacja: 18.04.2025 04:36

Badanie dotyczące obecności szkodliwych chemikaliów przeprowadzono w 10 krajach Europy.

Badanie dotyczące obecności szkodliwych chemikaliów przeprowadzono w 10 krajach Europy.

Foto: Giorgio Trovato Unsplash

Wstępne wyniki badania, które przeprowadzone zostało w 2021 roku w dziesięciu krajach europejskich, rzucają nowe światło na skalę problemu związanego z narażeniem człowieka na chemikalia w codziennym życiu. Wnioski badaczy są niezwykle niepokojące – wskazują bowiem, że w każdej z przebadanych przez naukowców nieruchomości wykryto od 25 do aż 121 różnych pestycydów. I choć najwyższe stężenia szkodliwych substancji  odnotowano w domach należących do rolników, to znajdowały się one także w mieszkaniach tych, którzy z rolnictwem wspólnego mają niewiele. 

Czytaj więcej

Oceany emitują więcej „wiecznych chemikaliów” niż przemysł? Eksperci ostrzegają

„Mamy wiele badań epidemiologicznych wskazujących na to, że choroby są związane z mieszaninami pestycydów” – zaznacza w rozmowie z brytyjskim dziennikiem „The Guardian” profesor Paul Scheepers z Instytutu Nauk Biologicznych i Środowiskowych Uniwersytetu Radboud. Jak zaznacza ekspert, pestycydy dostają się do wnętrz naszych domów na różne sposoby – głównie przez obuwie oraz zwierzęta domowe.

„Jeśli nie zdejmujemy butów po wejściu, wnosimy do środka wiele zanieczyszczeń z zewnątrz. Zwierzęta domowe również są ich źródłem” – mówi. „Istnieje wiele badań wskazujących, że zwierzęta zbierają zanieczyszczenia – w tym pestycydy – z zewnątrz. Inną grupą źródeł są produkty, które przynosimy do domów. Dotyczy to między innymi środków przeciw pchłom czy kleszczom stosowanych u zwierząt” – dodaje. 

Groźne pestycydy w europejskich domach. Naukowcy ostrzegają przed „toksycznymi koktajlami”

Naukowcy zauważają, że choć stężenia poszczególnych pestycydów w kurzu były dość niskie, to połączenie dziesiątek chemikaliów może mieć istotny wpływ na zdrowie człowieka. Zagrożenie potęguje także fakt, że wiele ze szkodliwych substancji występuje również w żywności – owocach, warzywach oraz kwiatach. I to często w wyższych stężeniach.

W badaniu, którego wyniki opublikowane zostały w portalu naukowym Science Direct, zwrócono między innymi uwagę na obecność DDT – pestycydu, który przed laty powszechnie stosowany był jako środek owadobójczy, i który w większości krajów europejskich został zakazany już w latach 70.

Potwierdza to – jak zaznaczają eksperci – że wyjątkowo długo jest on w stanie utrzymać się w środowisku. „Produkty takie jak DDT, które zostały zakazane dawno temu, są tak trwałe, że kumulują się w środowisku i nieustannie po nim krążą. Teraz mamy również problem z substancjami PFAS – to powtórka z historii” – zaznacza Scheepers. 

Czytaj więcej

Szwajcaria zdelegalizuje pestycydy? Kraj podzielony jak nigdy

Nazywane „wiecznymi chemikaliami” PFAS są związkami chemicznymi, które ze względu na powszechność stosowania oraz bardzo powolną degradację w środowisku, mogą znajdować się w organizmach ludzi i zwierząt. Są one w stanie kumulować się w glebie i wodach powierzchniowych oraz przenikać do żywności czy wody pitnej. Podczas gdy naukowcy od dłuższego czasu ostrzegają, że narażenie na nie może mieć niezwykle szkodliwy wpływ na zdrowie ludzi oraz zwierząt, stale wykorzystywane są one w wielu produktach konsumenckich i procesach przemysłowych. „Charakteryzują się tym, że nie rozkładają się w środowisku, a niektóre z nich są powiązane z poważnymi chorobami, w tym nowotworami" – zaznaczają badacze. 

„Być może regulatorzy powinni zacząć uwzględniać trwałość chemiczną substancji” – podkreśla Scheepers. „W przyszłości prawdopodobnie odkryjemy podobne problemy z innymi trwałymi substancjami chemicznymi” – dodaje. 

Badanie: Szkodliwe chemikalia w europejskich domach

Naukowcy zaznaczają, że przy wprowadzaniu zakazów bądź ograniczaniu stosowania pestycydów powinno się brać pod uwagę „toksyczne koktajle” chemikaliów, które znajdują się w naszych domach, czyli uwzględniać interakcje z substancjami obecnymi w naszym środowisku od dziesięcioleci. Ryzyko związane z pestycydami powinno się oceniać biorąc pod uwagę nie tylko indywidualne skutki stosowania konkretnych substancji, ale także to, jak zachowują się one  w połączeniu z innymi chemikaliami – czytamy. „Ta zasada powinna dotyczyć zarówno substancji już stosowanych, jak i tych, które dopiero mają zostać zatwierdzone” – wskazują badacze. 

Czytaj więcej

„Szokująca skala”: woda pitna w Europie pełna „wiecznych chemikaliów”

Eksperci zwracają również uwagę na to, iż wiele substancji – takich jak właśnie na przykład „wieczne chemikalia” – prawdopodobnie pozostaną w środowisku jeszcze długo po tym, jak zostaną zakazane. W przyszłości mogą więc mieszać się z innymi – w nie stanowiącymi zagrożenia – związkami. 

Przeprowadzone przez organizacje Greenpeace badanie wskazuje, że długotrwały kontakt z pestycydami – na przykład poprzez spożywanie produktów zawierających ich pozostałości, czy podczas pracy na polu lub w ogrodzie – może zwiększać ryzyko wystąpienia wielu groźnych chorób, m.in. nowotworów, zaburzeń hormonalnych czy chorób neurologicznych. Dotyczy to nie tylko rolników, ich rodzin i osób mieszkających na terenach, na których prowadzone są intensywne uprawy, ale też osób mających kontakt z pestycydami w żywności. Do grup szczególnie wrażliwych należą kobiety w ciąży i dzieci – wskazują naukowcy. 

Wstępne wyniki badania, które przeprowadzone zostało w 2021 roku w dziesięciu krajach europejskich, rzucają nowe światło na skalę problemu związanego z narażeniem człowieka na chemikalia w codziennym życiu. Wnioski badaczy są niezwykle niepokojące – wskazują bowiem, że w każdej z przebadanych przez naukowców nieruchomości wykryto od 25 do aż 121 różnych pestycydów. I choć najwyższe stężenia szkodliwych substancji  odnotowano w domach należących do rolników, to znajdowały się one także w mieszkaniach tych, którzy z rolnictwem wspólnego mają niewiele. 

Pozostało jeszcze 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Klimat i ludzie
Amerykanie zmieniają zdanie w sprawie klimatu. Najwyższy wynik w historii
Klimat i ludzie
Gigant paliwowy zapłaci setki milionów dolarów. Kara za zniszczenie środowiska
Klimat i ludzie
Spalono miliony opon, które miały trafić do recyklingu. Skandal w Europie
Klimat i ludzie
Zmiany klimatyczne uderzą nas po kieszeni. Nowe badanie dotyczące gospodarki
Materiał Partnera
Konieczność transformacji energetycznej i rola samorządów
Klimat i ludzie
Dekarbonizacja gospodarki jest opłacalna