Rola samorządów w ochronie bioróżnorodności w Polsce jest kluczowa. Działania podejmowane na poziomie lokalnym wpływają nie tylko na jakość życia mieszkańców, ale również na zachowanie i rozwijanie różnorodności biologicznej na terenach miejskich.
W miastach, gdzie żyje ponad połowa mieszkańców Polski, zachowanie bioróżnorodności jest bardzo istotne ze względu na mniej sprzyjające warunki przyrodnicze niż na terenach mniej zabudowanych i przekształconych. Przyroda miejska oferuje schronienie dla wielu gatunków roślin i zwierząt, zapewnia miejsca rekreacji i kontaktu z przyrodą dla mieszkańców, a przez to wpływa na ich zdrowie i samopoczucie. Zieleń miejska, parki, aleje drzew pełnią kluczową rolę w absorpcji zanieczyszczeń, stanowią naturalne źródła cienia i ochłodzenia. Zielone obszary w miastach pomagają w zatrzymywaniu wód opadowych, ograniczając erozję gleby i ryzyko powodzi. Rośliny miejskie przyciągają owady, takie jak pszczoły i motyle, które je zapylają i wspierają zachowanie różnorodności gatunkowej.
Samorządy, działając na rzecz ochrony bioróżnorodności, podejmują szereg kluczowych działań, w tym planują zagospodarowanie przestrzenne miast, mając na uwadze zachowanie obszarów zielonych, korytarzy ekologicznych i siedlisk przyrodniczych. Do ich kompetencji należy ustanawianie przepisów i regulacji dotyczących ochrony przyrody w mieście, np. ograniczeń w zakresie wycinki drzew, czy wymogów związanych z zazielenieniem terenów. Mogą one także inwestować w ekologiczną infrastrukturę, taką jak dachy zielone, systemy retencji wód opadowych i roztopowych, ścieżki rowerowe, co może mieć wpływ na stan środowiska naturalnego w mieście.
Przykładem miasta, które realizowało działania pozytywnie wpływające na bioróżnorodność jest m.in. Duszniki-Zdrój, laureat III edycji konkursu „Miasto z klimatem – najlepszy zrealizowany projekt”, w kategorii odbetonowanie przestrzeni miejskich. Zmiana nieprzepuszczalnej kostki w Alei im. Fryderyka Chopina na przepuszczalną nawierzchnię oraz zasypanie ziemią rowów wzdłuż alei, pozytywnie wpłynęło na kondycję drzew. Zasadzono również młode lipy, odtwarzając historyczny rytm nasadzeń. Aleja dająca cień przechodniom stała się jednocześnie rezerwuarem wód opadowych. Obniża też temperaturę otoczenia dzięki rozłożystym koronom zachowanych drzew.
Aby zwiększyć wiedzę samorządowców na temat ochrony różnorodności biologicznej w miastach, Ministerstwo Klimatu i Środowiska przygotowało serię webinarów dla pracowników urzędów gmin.
