Czy państwa mają obowiązek walczyć ze zmianami klimatu? Przełomowa opinia MTS

Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (MTS) rozpoczął w Hadze przesłuchania związane z zobowiązaniami państw w sprawie zmian klimatu. Czego konkretnie dotyczy sprawa? Panel 15 sędziów MTS – pochodzących z całego świata – będzie starał się odpowiedzieć na dwa kluczowe dla sprawy pytania: co kraje zobowiązane są robić na mocy prawa międzynarodowego, by chronić klimat i środowisko przed emisjami gazów cieplarnianych spowodowanymi przez człowieka oraz jakie są konsekwencje prawne dla rządów, których brak działania znacząco wpłynął na stan środowiska i zmiany klimatu.

Drugie z pytań dotyczy przede wszystkim państw wyspiarskich na Pacyfiku, bo na skutek zmian klimatu prawdopodobnie ucierpią one najbardziej i w pierwszej kolejności. W takim samym stopniu dotyczy to jednak także obecnych i przyszłych pokoleń dotkniętych negatywnymi skutkami zmiany klimatu. 

Po zakończeniu publicznych przesłuchań – które potrwać mają do 13 grudnia – sędziowie prawdopodobnie będą potrzebować miesięcy na analizę wszystkich argumentów prawnych. Oczekuje się, że swoje opinie wydadzą dopiero w 2025 roku.

Czytaj więcej

Środowisko

Ważny wyrok Strasburga ws. walki ze zmianami klimatycznymi

Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał, że Szwajcaria, nie wdrażając odpowiednich praktyk i regulacji mających przeciwdziałać zmianom klimatu, naruszyła prawa człowieka. Wyrok jest ważny również dla Polski.

Przesłuchania przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości w sprawie zmian klimatu

Pierwszego dnia przesłuchań głos w sprawie zajął Ralph Regenvanu – wysłannik Vanuatu, położonego na 198 wyspach Nowych Hebrydów państwa w Oceanii. Złożył on skargę, w której zaznaczył, iż niektóre – będące dużymi emitentami – kraje powinny zostać pociągnięte do odpowiedzialności prawnej za skutki zmiany klimatu. 

Podczas przesłuchania, które odbyło się w Pałacu Pokoju w Hadze, Regenvanu powiedział między innymi, że odpowiedzialność za kryzys klimatyczny leży po stronie „garstki łatwo do zidentyfikowania państw”, które „wytworzyły zdecydowaną większość emisji gazów cieplarnianych, ale najmniej straciły na skutkach zmian klimatu”.

Przed MTS zwrócił on między innymi uwagę na to, że wyspiarskie państwa Pacyfiku – takie jak między innymi Vanuatu – już obecnie poważnie odczuwają skutki podnoszenia się poziomu mórz i coraz częstszych, oraz coraz poważniejszych, katastrof. „Znajdujemy się na pierwszej linii kryzysu, którego nie wywołaliśmy” — stwierdził Regenvan. Jak zaznaczył, duże państwa wciąż emitują ogromne ilości gazów cieplarnianych pomimo „coraz poważniejszych ostrzeżeń” ze strony naukowców. Zauważył też, od 1990 roku emisje wzrosły o ponad 50 procent.

Czytaj więcej

Planeta

Polacy zmęczeni zmianami klimatu? Nowy raport pokazuje zmianę nastrojów

Blisko połowa Polaków i Polek nie uważa, by stan środowiska był obecnie poważny. O ponad połowę skurczyła się grupa osób gotowa aktywnie działać dla dobra klimatu i planety – wskazuje nowy raport „Ziemianie Atakują!” przygotowany przez Agencję Lata Dwudzieste i Kantar Polska.

Ilan Kiloe – przedstawiciel Melanesian Spearhead Group, grupy reprezentującej między innymi Fidżi, Papuę-Nową Gwineę, Wyspy Salomona i Vanuatu – powiedział zaś, że „rzeczywistość jest taka, iż ​​wiele narodów nie przetrwa”. Podkreślił, że „kryzys klimatyczny zagraża prawu narodów do samostanowienia„ oraz że ”niesprawiedliwość zmian klimatycznych jest nierozerwalnie związana z kolonializmem, któremu niektóre narody zostały poddane przez kilka państw”. „Nie otrząsnęliśmy się jeszcze po wyrządzonej nam przemocy. Walczymy o odbudowę i umocnienie pozycji w systemie, którego nie stworzyliśmy” - podkreślił. 

Głos w sprawie zajęła podczas przesłuchania także Margaretha Wewerinke-Singh, przedstawicielka Vanuatu i Melanesian Spearhead Group. Jak stwierdziła, „niektóre państwa naruszyły prawo międzynarodowe poprzez swoje działania i zaniechania”. Prawniczka zauważyła, że ​​chodzi między innymi o wydawanie licencji na wydobycie paliw kopalnych, przyznawanie dotacji przemysłowi paliw kopalnych oraz brak wprowadzenia odpowiednich regulacji dotyczących emisji bądź zapewnienia finansowania na mocy Ramowej konwencji ONZ w sprawie zmian klimatu (UNFCCC). Zdaniem Wewerinke-Singh odpowiedzialne za kryzys państwa „powinny być zobowiązane do dokonania pełnego zadośćuczynienia za wyrządzoną krzywdę”. „Musi to być proporcjonalne do ich wkładu w wyrządzone szkody” – dodała.  

Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości zdefiniuje obowiązki państw ws. zmian klimatycznych

Dlaczego MTS został poproszony o wydanie opinii w sprawie? We wrześniu ubiegłego roku do Międzynarodowego Trybunału Prawa Morza (ITLOS) trafiła prośba o wydanie opinii w sprawie ochrony oceanów przed globalnym ociepleniem. Sprawę wniosło dziewięć wyspiarskich państw, których istnienie zagrożone jest przez wzrost poziomu wód. Kraje te domagały się, by za zanieczyszczenie wód uznać również emisję CO2.