Pokonać plastik. Wielkie wyzwanie dla planety

Światowy Dzień Środowiska, który obchodziliśmy 5 czerwca, to najważniejsze i jedno z najszerzej obchodzonych na świecie wydarzeń uświadamiających zagrożenia ekologiczne i egzystencjalne naszych czasów. Tematem przewodnim światowych obchodów w tym roku jest wezwanie do zakończenia globalnego kryzysu zanieczyszczania środowiska tworzywami sztucznymi. Każdego roku na całym świecie produkuje się ponad 400 milionów ton plastiku, z czego jedna trzecia jest wykorzystywana tylko raz. Każdego dnia równowartość ponad 2000 śmieciarek pełnych plastiku trafia do naszych oceanów, rzek i jezior. Uroczystość, jaka z okazji Światowego Dnia Środowiska odbyła się 5 czerwca w warszawskiej siedzibie SARP, stała się sceną dla ogłoszenia powszechnej gotowości dla zakończenia tego kryzysu.

- W Światowym Dniu Środowiska wzywamy wszystkich do pomocy w walce z zanieczyszczaniem świata tworzywami sztucznymi. Dlaczego? Ponieważ dławi ono nasze ekosystemy, ociepla nasz klimat i najprawdopodobniej wyrządza szkody naszemu zdrowiu. Recykling nie może być jedynym rozwiązaniem, nie jest magiczną różdżką. Nasze systemy nie są w stanie sobie z tym poradzić. Zmiany muszą zajść w całym cyklu życia tworzyw sztucznych. – wskazuje Inger Andersen, dyrektor wykonawcza UNEP.

- Rządy, firmy, konsumenci – musimy działać zjednoczeni, aby zerwać z naszym uzależnieniem od tworzyw sztucznych, zredukować odpady do zera i zbudować gospodarkę o obiegu zamkniętym. – wzywa António Guterres sekretarz generalny ONZ.

Konferencja z okazji 50. Światowego Dnia Środowiska

Uroczystość z okazji Światowego Dnia Środowiska 2023 otworzyły reprezentujące ONZ w Polsce: dr Paloma Cuchi, szefująca Światowej Organizacji Zdrowia w Polsce (World Health Organisation, WHO) i Karina Rathman, szefowa Ośrodka Informacji ONZ w Polsce (UNIC Warsaw). Podczas otwarcia, odsłuchane zostały ważne przesłania Sekretarza Generalnego ONZ António Gutteresa, i Dyrektor Wykonawczej UN Environment Programme Inger Andersen. Do gości spotkania zwróciła się również za pośrednictwem nagrania, Minister Klimatu i Środowiska RP Anna Moskwa.

Dyrektor Generalna UNEP/GRID-Warszawa Maria Andrzejewska powiedziała otwierając spotkanie, że mając świadomość, że mamy w zasięgu ręki gotowe rozwiązania, mamy też nadzieję.

– Wszyscy mówimy wiele na temat zniszczeń środowiska z powodu zanieczyszczeń. Bardzo liczę na to, że nasze wysiłki doprowadza do radykalnej zmiany naszego zachowania. – powiedziała Andrzejewska. ¬

– Każdy z nas docenia korzyści z tworzyw sztucznych. Zmieniły medycynę, transport, dały nam komfort w wielu dziedzinach. Jednak korzystamy z nich bardzo krótko, a w wielu krajach brakuje infrastruktury i tworzywa sztuczne, które przestają być potrzebne, trafiają do lasów i oceanów. A przecież wiemy, co zrobić, aby to zakończyć i teraz jest czas abyśmy połączyli siły – dodała.

Gość specjalny – prof. Aleksandra Przegalińska z Akademii Leona Koźmińskiego i Uniwersytetu Harvarda wygłosiła wykład „Dobrosprawcza AI”, w którym omówiła perspektywy wykorzystania sztucznej inteligencji w działaniach dla planety. Wspomniała o możliwościach wykorzystania jej jako narzędzia predykcyjnego, pomagającego nam zrozumieć zdarzenia pogodowe, jak susze czy powodzie i zaplanować działania w związku z przewidywanym rozwojem tych zdarzeń. Nawiązała do nurtu carbon credits, a także możliwości wykorzystania sztucznej inteligencji na polu zwalczania zanieczyszczania tworzywami sztucznymi, procesu, w którym AI może się stać narzędziem identyfikacji typów plastiku i klastryzacji.

Odbyły się dwie sesje wystąpień z udziałem gości: Marcina Białka z Ministerstwa Klimatu i Środowiska, który przedstawił stan prac nad globalnym prawem i omówił zaangażowanie Polski; dr Palomy Cuchi z WHO; Fabrice Filliez, Ambasadora Szwajcarii; Jamesa Hughesa z Ambasady Wielkiej Brytanii.

W drugiej debacie, której motywem przewodnim było jedno z haseł tegorocznego WED ‘Solutions for Plastic Pollution’ dyskutowali: prof. Przemysław Postawa z Politechniki Częstochowskiej; Bartosz Woźnicki z Clovin S.A.; dr Agata Molisz reprezentująca System DOT; Ryszard Wysokiński reprezentujący sieć Kaufland.

W swojej mowie skierowanej do biznesu, prof. Bolesław Rok, współtwórca programu Climate Leadership wyznał, że podobnie jak wierzy, że każde działanie zaczyna się od decyzji, jest również przekonany, że to biznes ma moc sprawczą, żeby zatrzymać sprzężony kryzys planetarny: klimatyczny, bioróżnorodności i zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi. W retrospekcyjnej refleksji przedstawił ewolucję naszej świadomości na temat wpływu na środowisko zauważając, że uwidacznia się ona w języku.

– „W latach 70. mówiło się o globalnym ociepleniu, w latach 90. o kryzysie klimatycznym, a po roku 2008 o katastrofie klimatycznej. Dzisiaj miasta przyjmują polityki przygotowujące je na nagłe wydarzenia… Musimy to zrozumieć, że katastrofa klimatyczna jest teraz. Musimy działać TERAZ ”– powiedział.

Spotkanie dało okazję do podsumowania działań podjętych ostatnio w Partnerstwie SDGs „Razem dla Środowiska” – inicjatywie UNEP/GRID-Warszawa, w której od siedmiu lat ponad 70 firm, samorządów i organizacji współdziała dla dobra środowiska wcielając w życie wartości Agendy 2030. Firmy i organizacje, które zdecydowały się przystąpić niedawno do Partnerstwa SDGs otrzymały certyfikaty uczestnictwa. Najbardziej aktywni członkowie zostali uhonorowani tytułami „Partner SDGs 2023”, zostały też przyznane wyróżnienia za zaangażowanie w realizację misji Partnerstwa.

Systemowa zmiana jest możliwa

Spotkanie zakończyło się odczytaniem przez Marię Andrzejewską wezwania do działania, którego kolejne punkty zawierają instrukcję, jak krok po kroku rozbroić bombę systemowego zanieczyszczania świata tworzywami sztucznymi. Punkty te stanowią zarazem esencję najważniejszych tez 50. Światowego Dnia Środowiska #BeatPlasticPollution:

• Wzywamy wszystkich do włączenia się w walkę z zanieczyszczaniem świata tworzywami sztucznymi.

• Zmiany muszą zajść w całym cyklu życia tworzyw sztucznych.

• Musimy zrezygnować z niepotrzebnych przedmiotów jednorazowego użytku.

• Musimy projektować produkty i opakowania tak, aby wykorzystywały mniej plastiku i nadawały się do ponownego przetworzenia

• Musimy ponownie wykorzystywać produkty, poddawać je recyklingowi, przeorganizować i zdywersyfikować nasze systemy.

• Miejsce tworzyw sztucznych jest w gospodarce, z dala od ekosystemów.

• Każdy z nas musi odegrać swoją rolę.

• Rządy odpowiadają za dobrą, mądrą, skuteczną legislację