OPINIA PARTNERA: ProKarton
Polska stoi dziś przed realną szansą, by stać się regionalnym liderem recyklingu kartonów do płynnej żywności – obecna infrastruktura daje nam pełne moce przerobowe i otwiera drzwi do dalszego rozwoju. Aby ten potencjał w pełni wykorzystać i realizować ambitne cele PPWR, potrzebujemy jednak dobrze zaprojektowanego systemu ROP, który zapewni równe szanse wszystkim opakowaniom i jeszcze skuteczniejszą selektywną zbiórkę wszystkich odpadów opakowaniowych, w tym kartonów po mleku czy sokach.
Recykling kartonów w Polsce
Zarówno długofalowa wizja gospodarki cyrkularnej, jak i bliska perspektywa obowiązkowych, wysokich poziomów recyklingu sprawiają, że powinniśmy zbierać i wydajnie przetwarzać dużo więcej odpadów opakowaniowych niż obecnie. Branża producentów kartonów do płynnej żywności jest na to gotowa – mamy w Polsce zakłady do poddania recyklingowi wszystkich kartonów do płynnej żywności wprowadzanych na nasz rynek.
Nowa instalacja do recyklingu kartonów po mleku, sokach i napojach roślinnych, która została otwarta w 2023 r. w Ostrołęce, potroiła moce recyklingowe w naszym kraju z 25 tys. do 75 tys. ton i sprawiła, że Polska ma potencjał, aby stać się regionalnym centrum recyklingu kartonów po płynnej żywności. Możemy obecnie nie tylko przetworzyć celulozę ze wszystkich kartonów dostępnych na rynku krajowym, ale także przyjąć dodatkowe wolumeny z państw sąsiadujących.
Pozostałe cienkie warstwy opakowania, czyli polietylen i aluminium, znane jako PolyAl, także mogą być przetwarzane w specjalistycznych instalacjach na granulat. W Polsce powstał właśnie w Szczuczynie (woj. podlaskie) zakład zajmujący się przetwarzaniem frakcji PolyAl.
To nowy system rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP) powinien tworzyć ramy prawne pozwalające na osiąganie wysokich poziomów recyklingu, zgodnych z wymaganiami unijnych przepisów PPWR. Wszystkie rodzaje odpadów opakowaniowych, w tym popularne na rynku kartony do płynnej żywności, powinny mieć szansę na przetworzenie.
We wrześniu zakończyły się konsultacje publiczne projektu ustawy nt. ROP. Obecnie czekamy na ich wyniki i na kolejną wersję projektu. Projekt ustawy wprowadza nowe rozwiązanie – cele selektywnego zbierania dla odpadów opakowaniowych. Popieramy tę ideę, choć wymaga ona gruntownego przebudowania i doprecyzowania.
Dlaczego pominięcie kartonów to błąd
Zupełnie niezrozumiałe jest, że cele zbiórki przewidziane są tylko dla niektórych rodzajów opakowań, pomijając całkowicie zarówno kartony do płynnej żywności, jak i całą frakcję wielomateriałową. Wprowadzenie w życie takich przepisów doprowadziłoby do sytuacji, w której nawet gdyby w Polsce nie zebrano selektywnie ani jednego kartonu po mleku czy soku, będzie to sytuacja zgodna z ustawą. Nie możemy dopuścić do takiego błędu.
Brak celów selektywnej zbiórki dla kartonów do płynnej żywności cofa nas o kilkanaście lat. Obecnie obowiązujące i wzrastające w Polsce od 2014 r. krajowe cele recyklingu dla zużytych opakowań wielomateriałowych pozwoliły na zbudowanie rynku na tego typu odpady, gdzie coraz więcej sortowni je wydziela, a recyklerzy przetwarzają na surowce wtórne. Pominięcie tej frakcji w celach selektywnego zbierania zniweczyłoby wieloletnie wysiłki przemysłu spożywczego, wykorzystującego tego typu opakowania.
Cele selektywnego zbierania wymagają doprecyzowania, ponieważ projekt ustawy określa jedynie źródła finansowania systemu. Dotychczasowe doświadczenia pokazują jednak potrzebę stworzenia także jasnych zasad liczenia poziomów zbiórki – kto i na jakim etapie ma to robić. Dane te będą niezbędne do spełnienia wymogów unijnych. Unijne rozporządzenie PPWR wskazuje bowiem, że wszystkie rodzaje opakowań muszą być poddawane recyklingowi na dużą skalę, w tym np. kartony do płynnej żywności jako osobna kategoria. Polski system powinien więc uwzględniać te wymogi i wprowadzać narzędzia zwiększające efektywność zbiórki i recyklingu.
PPWR jako kierunek dla Polski
Rozporządzenie PPWR, wprowadzając szczegółowe wymagania dla konkretnych rodzajów opakowań, wpływa zarówno na producentów produktów, jak i samych wytwórców opakowań. Tymczasem projekt ustawy nie przewiduje narzędzi zwiększających efektywność gospodarowania odpadami, co sprawia, że wprowadzający produkty w opakowaniach oraz producenci opakowań mogliby jedynie biernie obserwować, czy system pozwoli osiągnąć cele PPWR, licząc, że nie doprowadzi to do wycofania ich opakowań z rynku.
Podsumowując, projekt ustawy o ROP wymaga gruntownych zmian, które zapewnią rzeczywistą odpowiedzialność producenta za osiąganie poziomów zbiórki lub recyklingu i które stworzą równe szanse dla wszystkich typów opakowań. Po to, aby przygotować polski rynek na ambitne, unijne wymagania.
Oprócz skutecznej legislacji niezmiennie ważne jest edukowanie na temat zasad poprawnej selektywnej zbiórki kartonów do płynnej żywności do żółtego pojemnika, zwłaszcza w kontekście wprowadzonego 1 października tego roku systemu kaucyjnego, który objął niektóre opakowania. Nie objął jednak kartonów do płynnej żywności, w które często pakowane są np. soki i napoje. Pozostają one w systemie „pojemnikowym”. Może to – zwłaszcza na początku – budzić wątpliwości wśród konsumentów. Dlatego, aby selektywna zbiórka była jeszcze bardziej powszechna i wydajna, konieczna jest dalsza edukacja konsumentów na temat tego, które odpady segregować do konkretnych pojemników, a które oddawać do odpowiednich punktów w ramach systemu kaucyjnego.
OPINIA PARTNERA: ProKarton
