Apel aktywistów do Donalda Tuska w sprawie smogu. „To cios w polskie rodziny”

Przedstawiciele siedmiu organizacji pozarządowych zaproponowali rządowi Donalda Tuska rozwiązania prowadzące do poprawy jakości powietrza w polskich miastach.

Publikacja: 01.03.2024 17:39

„Dziś w prawie każdej polskiej rodzinie znajdzie się co najmniej jedna osoba cierpiąca z powodu nowo

„Dziś w prawie każdej polskiej rodzinie znajdzie się co najmniej jedna osoba cierpiąca z powodu nowotworów, POChP, astmy lub wielu innych chorób i zaburzeń wynikających z codziennej ekspozycji na toksyny ulatujące z kominów domów czy rur wydechowych” – mówi Kamila Kadzidłowska z inicjatywy Rodzice dla Klimatu.

Foto: Jacek Dyląg Unsplash

Jak wynika z danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), zanieczyszczenie powietrza to największe pojedyncze środowiskowe zagrożenie dla zdrowia w Unii Europejskiej. Jedynie w Polsce każdego roku z powodu fatalnej jakości powietrza umiera przedwcześnie ponad 41 000 osób.

Główną przyczyną zanieczyszczenia powietrza jest spalanie węgla i drewna w domowych instalacjach grzewczych oraz emisje z transportu, które skutkują wysokim stężeniem chorobotwórczych pyłów zawieszonych PM10 i PM2,5, benzo(a)pirenu oraz dwutlenku azotu (NO2).

Choć poprzedni rząd wielokrotnie deklarował, że zwiększy wysiłki na rzecz poprawy czystości powietrza w kraju, to w wielu regionach jego jakość nadal nie spełnia standardów.

Smog w Polsce. Aktywiści apelują do Donalda Tuska

W ramach spotkania pod nazwą „Okrągły Stół na Rzecz Poprawy Jakości Powietrza”, reprezentanci siedmiu organizacji pozarządowych przedłożyli przedstawicielom rządu swoje propozycje dotyczące zmiany obecnej sytuacji.

Czytaj więcej

Smog w jednej z czołowych metropolii UE. Ograniczenia dla aut i mieszkańców

Termin spotkania nie był przypadkowy, gdyż w Unii Europejskiej toczą się obecnie istotne negocjacje, mające na celu ustalenie kształtu nowych regulacji antysmogowych, które wpłyną na działania antysmogowe podejmowane w Polsce w ciągu najbliższych 10 lat, a w efekcie również na zdrowie publiczne.

W spotkaniu udział wzięli m.in. Wiceminister Klimatu i Środowiska Krzysztof Bolesta, Wiceminister Zdrowia Wojciech Konieczny, Wiceminister Funduszy i Polityki Regionalnej Konrad Wojnarowski, a także przedstawiciele Ministerstwa Infrastruktury, NIK-u, samorządów i środowisk naukowych.

Wśród krótko- i długoterminowych działań wymieniono m.in. zapewnienie ciągłości finansowania programu Czyste Powietrze, prefinansowanie wymiany pieców dla najuboższych, atrakcyjne taryfy dla użytkowników pomp ciepła, znaczne zwiększenie liczby stacji monitorujących jakość powietrza oraz wprowadzanie stref czystego transportu.

Najpilniejszymi celami, które zdaniem organizacji pozarządowych należy realizować w ciągu najbliższych miesięcy, są przede wszystkim: poparcie dla pilnego wdrożenia ambitnych norm jakości powietrza, wzmocnienie przestrzegania uchwał antysmogowych, przeznaczenie minimum 25 proc. środków z Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg (RFRD) na infrastrukturę pieszą i rowerową, zapewnienie ciągłości finansowania programu Czyste Powietrze oraz kontrole jakości paliw stałych oraz urządzeń grzewczych.

W dalszej perspektywie należy zwiększyć co najmniej o 30 proc. liczbę stacji monitoringu jakości powietrza, postawić na rozwój publicznego transportu zbiorowego i zwiększenie jego dostępności, wzmocnić programy finansujące transformację energetyczną polskich domów oraz poprawić realizację lokalnych programów antysmogowych oraz kontroli instalacji grzewczych.

Smog w Polsce. „Brak nam wiedzy na temat skali zjawiska”

Jak podkreśla Anna Zielińska-Rakowicz z Fundacji Promocji Pojazdów Elektrycznych, jednym z głównych źródeł zanieczyszczenia powietrza, są – obok pieców i kominów – również samochody, zwłaszcza wyposażone w silnik diesla.

– Z tego, że spaliny nas trują, większość z nas na szczęście już zdaje sobie sprawę, ale wciąż brakuje nam wiedzy na temat skali zjawiska w konkretnych miejscach, w naszych miastach, na naszych osiedlach, przy przedszkolach i szkołach naszych dzieci, szpitalach, miejscach, gdzie spędzamy czas. W Polsce istnieje tylko 20 stacji mierzących zanieczyszczenia komunikacyjne. Aby tworzyć skuteczne rozwiązania ograniczające emisje z transportu i działać na rzecz poprawy jakości powietrza potrzebujemy znacznie gęstszej sieci monitoringu – mówi ekspertka.

Według Agnieszki Warso-Buchanan, radczyni prawna z Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi, walka ze smogiem stanowi w Polsce wyzwanie cywilizacyjne. – „Wiedzą o tym obywatele, którzy mówią dość i coraz częściej idą do sądu, aby domagać się czystego i zdrowego powietrza. Potrzebujemy pilnych, antysmogowych działań naprawczych i to właśnie listę takich działań przekazaliśmy przedstawicielom rządu i instytucji zajmujących się ochroną środowiska” – twierdzi prawniczka.

Weronika Michalak z HEAL Polska alarmuje, że co roku w Polsce z powodu zanieczyszczenia powietrza umiera liczba osób odpowiadająca liczebności miasta takiego jak Sieradz. – „Dzięki licznym badaniom naukowym wiemy, w jak szeroki sposób smog szkodzi naszemu zdrowiu – powoduje nie tylko astmę, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) i nowotwory, ale nawet cukrzycę, demencję i problemy zdrowia psychicznego. Jednocześnie eksperci nie mają wątpliwości, jakie działania pomogą rozwiązać ten kryzys. Trzeba tylko po nie sięgnąć, a do tego kluczowa jest wola polityczna oraz szeroka współpraca między resortami oraz na różnych poziomach administracji” – dodaje ekspertka.

Kamila Kadzidłowska z inicjatywy Rodzice dla Klimatu przypomina, że najbardziej z powodu fatalnej jakości powietrza cierpią najsłabsi. – „Dziś w prawie każdej polskiej rodzinie znajdzie się co najmniej jedna osoba cierpiąca z powodu nowotworów, POChP, astmy lub wielu innych chorób i zaburzeń wynikających z codziennej ekspozycji na toksyny ulatujące z kominów domów czy rur wydechowych. Najbardziej narażone, a zarazem bezbronne są dzieci, w imieniu których apelujemy do nowych władz o międzyresortową współpracę na rzecz pilnej poprawy jakości powietrza oraz prewencji na skalę populacyjną. Bagatelizowanie problemu, albo odkładanie go na potem, jest ciosem w polską rodzinę, która ponosi najwyższe koszty dotychczasowych zaniechań” – podkreśla.

Jak wynika z danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), zanieczyszczenie powietrza to największe pojedyncze środowiskowe zagrożenie dla zdrowia w Unii Europejskiej. Jedynie w Polsce każdego roku z powodu fatalnej jakości powietrza umiera przedwcześnie ponad 41 000 osób.

Główną przyczyną zanieczyszczenia powietrza jest spalanie węgla i drewna w domowych instalacjach grzewczych oraz emisje z transportu, które skutkują wysokim stężeniem chorobotwórczych pyłów zawieszonych PM10 i PM2,5, benzo(a)pirenu oraz dwutlenku azotu (NO2).

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Smog
Smog w Polsce bardziej uderza w kobiety. Zaskakujące ustalenia polskich badaczy
Smog
Zaskakujący efekt poprawy jakości powietrza: Ziemia ociepla się jeszcze szybciej
Smog
Nowa „stolica smogu” w Europie. Lekarze i eksperci apelują o pilne działanie
Smog
Polski sukces w walce ze smogiem. Czego uczy przykład miasta pod Warszawą?
Smog
Ranking jakości powietrza na świecie. Turystyczny raj z najgorszym wynikiem