Nadchodzi klimatyczna „nowa normalność”. Eksperci o fali upałów, susz i pożarów

Ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak rekordowe fale upałów, susze i pożary, nie będą w niej występować jak dotychczas pojedynczo, a jednocześnie bądź w bardzo krótkich odstępach czasu. „Czeka nas nowa rzeczywistość klimatyczna, z którą mamy obecnie ograniczone doświadczenie” – podkreślają badacze.

Publikacja: 17.06.2025 13:46

Zimą tego roku przez Kalifornię przetoczyła się rekordowa fala pożarów, która dotarła między innymi

Zimą tego roku przez Kalifornię przetoczyła się rekordowa fala pożarów, która dotarła między innymi do wielu części Los Angeles.

Foto: Kyle Grillot/Bloomberg

Autorzy badania opublikowanego w czasopiśmie naukowym „Earth’s Future” przyjrzeli się ekstremalnym zjawiskom pogodowym, które występują na świecie. Na podstawie danych pochodzących z modeli klimatycznych – prognozujących m.in. temperaturę, opady i siłę wiatru – badacze przeprowadzili analizy, które pozwoliły im ocenić konkretne skutki zmian klimatu. W ramach opracowania uwzględniono sześć typów zagrożeń: powodzie, susze, fale upałów, pożary lasów, silne wiatry związane z cyklonami tropikalnymi oraz nieurodzaj.

Badanie: Wzrośnie liczba przypadków współwystępowania ekstremalnych zjawisk pogodowych

Wnioski z badania nie są optymistyczne. Wskazują one, że w niemal wszystkich regionach świata — z wyjątkiem obszarów pozbawionych roślinności, takich jak Sahara — wyraźnie wzrośnie liczba przypadków współwystępowania ekstremalnych zjawisk pogodowych, głównie fal upałów i pożarów lasów.

Eksperci zaznaczają, że w rejonach śródziemnomorskich i w Ameryce Łacińskiej fale upałów oraz susze staną się zjawiskiem cyklicznym. Nawet regiony, które dotychczas doświadczały takich zjawisk jedynie sporadycznie – jak na przykład kraje nordyckie – w przyszłości mogą zmagać się z nimi coraz częściej. W dodatku równocześnie. 

Badacze podkreślają też, że ekstremalne zjawiska związane ze zmianami klimatu – takie jak susze, powodzie czy fale upałów – już obecnie mocno dotykają ludzi, a w przyszłości będą występować znacznie częściej. Co więcej, wiele z tych zjawisk będzie występować w tym samym czasie lub jedno po drugim, co może mieć jeszcze poważniejsze skutki. „W przypadku braku skutecznych działań na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, możemy być świadkami zasadniczej zmiany – przejścia od świata zdominowanego przez pojedyncze zjawiska klimatyczne do świata, w którym normą stanie się ich złożone współwystępowanie” – wskazują badacze. 

Czytaj więcej

Polacy chcą wykupić lasy i stworzyć własną puszczę. „Las na pokolenia”

„Od dawna wiemy, że w wielu regionach świata będzie więcej fal upałów, pożarów lasów i dotkliwych susz — to nie jest zaskoczenie. Zaskakujące jest jednak to, że skala tego wzrostu jest tak duża, iż obserwujemy wyraźną zmianę paradygmatu: równoczesne występowanie wielu ekstremalnych zjawisk staje się nową normą” – zauważa prof. Gabriele Messori, naukowiec z Uniwersytetu w Uppsali, będący głównym autorem badania. „Lato 2018 roku w Europie Północnej cechowało się wyjątkowo wysokimi temperaturami i rozległymi pożarami lasów — wówczas uznano to za zdarzenie wyjątkowe. Za kilka dekad może to jednak nie być nic nadzwyczajnego” zaznacza. 

Upały, susze, pożary: ekstremalne zjawiska zaczną występować wspólnie

Naukowcy wyjaśniają, że przy obecnym poziomie emisji, w wielu regionach świata równoczesne występowanie różnych katastrof klimatycznych stanie się codziennością. Co to oznacza? Jak wskazują, w niektórych miejscach na świecie takie zjawiska będą pojawiać się co roku przez wiele lat, a nawet przez całe dziesięciolecia. Badanie objęło kilka scenariuszy emisji gazów cieplarnianych, przy czym główny nacisk położono na scenariusz średni, który uznaje się za najbardziej realistyczny przy obecnych trendach emisyjnych.

Czytaj więcej

Gigantyczne straty z powodu ekstremalnych zjawisk pogodowych. Polska w czołówce

„Ważne jest, by podkreślić, że obserwowana przez nas zmiana zachodzi nie tylko w najbardziej skrajnym scenariuszu — w którym nie podejmujemy żadnych działań na rzecz ograniczenia emisji — ale również w przypadku mniej pesymistycznych prognoz” – zaznacza Messori. „Z perspektywy społecznej musimy poszerzyć nasze przygotowanie do reagowania na współwystępujące zjawiska ekstremalne. Czeka nas nowa rzeczywistość klimatyczna, z którą mamy obecnie ograniczone doświadczenie” – dodaje. 

Co warte jest zaznaczenia, ekstremalne zjawiska pogodowe niosą za sobą nie tylko dramatyczne skutki dla ludzi i środowiska, ale również ogromne koszty ekonomiczne. Zniszczenia infrastruktury, straty w rolnictwie, przerwy w dostawach energii czy konieczność ewakuacji ludności – to tylko część z konsekwencji, które obciążają budżety państw i społeczności lokalnych.

W miarę nasilania się zmian klimatycznych i coraz częstszego występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych, rachunek za ich skutki będzie rósł. A już teraz nie jest mały. Według zestawienia organizacji Christian Aid ze stycznia, dziesięć najbardziej kosztownych katastrof klimatycznych 2024 roku kosztowało łącznie co najmniej 230 miliardów dolarów. Eksperci zastrzegają przy tym, że podane liczby opierają się głównie na stratach ubezpieczonych, więc rzeczywiste koszty mogą być o wiele większe.

Z danych Światowego Forum Ekonomicznego wynika także, że globalny koszt szkód wywołanych zmianami klimatu wynikającymi z działalności człowieka do 2050 roku wynieść może od 1,7 bln do 3,1 bln dolarów rocznie.

Autorzy badania opublikowanego w czasopiśmie naukowym „Earth’s Future” przyjrzeli się ekstremalnym zjawiskom pogodowym, które występują na świecie. Na podstawie danych pochodzących z modeli klimatycznych – prognozujących m.in. temperaturę, opady i siłę wiatru – badacze przeprowadzili analizy, które pozwoliły im ocenić konkretne skutki zmian klimatu. W ramach opracowania uwzględniono sześć typów zagrożeń: powodzie, susze, fale upałów, pożary lasów, silne wiatry związane z cyklonami tropikalnymi oraz nieurodzaj.

Pozostało jeszcze 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Planeta
Rekordowe upały na Grenlandii. Lądolód topnieje szybciej niż kiedykolwiek
Planeta
Świat się zbroi na potęgę. To zła wiadomość dla klimatu
Planeta
Nowy typ dezinformacji klimatycznej. „Potrzebujemy gotowych rozwiązań”
Planeta
Nowe ostrzeżenie przed falami rekordowych upałów. „Jesteśmy blisko granicy”
Materiał Promocyjny
Bank Pekao nagrodzony w konkursie The Drum Awards for Marketing EMEA za działania w Fortnite
Planeta
Rok 2024 był fatalny dla klimatu. Eksperci: 2025 może być jeszcze gorszy