POLSKA BEZ SMOGU – akcja społeczna „Rzeczpospolitej” i Polskiego Alarmu Smogowego
Modernizacja budynków jednorodzinnych jest szczególnie ważna, bo to one są głównym źródłem zanieczyszczonego powietrza w Polsce. Według najnowszych szacunków Polskiego Alarmu Smogowego i Instytutu Ekonomii Środowiska w naszym kraju wciąż są blisko 3 miliony kotłów spalających węgiel i drewno, które będą musiały zostać wymienione ze względu na przepisy antysmogowe przyjęte już w 14 województwach. Na domiar złego budynki jednorodzinne znajdują się w złym stanie energetycznym – jedna trzecia z nich nie posiada praktycznie żadnego ocieplenia ścian zewnętrznych. Zużycie energii w źle ocieplonym budynku jest nawet czterokrotnie wyższe niż w dobrze docieplonym domu, co przekłada się na wysokie koszty ogrzewania.
Dlatego też inwestycje w wymianę starych źródeł ciepła i poprawę efektywności energetycznej budynków powinny stanowić główny filar walki o czyste powietrze. W tym celu Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej uruchomił program „Czyste powietrze”, który zakłada modernizację 3 milionów domów do roku 2029. Całkowity planowany budżet programu to 103 miliardy złotych.
Brak kasy dla „Czystego powietrza”
Popularność programu stale rośnie. W ostatnim czasie liczba wniosków składanych do „Czystego powietrza” przekroczyła 3 tys. tygodniowo. Oznacza to, iż roczna liczba beneficjentów może w 2021 r. przebić barierę 150 tys. Wprawdzie to wciąż niewystarczające tempo wymiany, żeby osiągnąć cele uchwał antysmogowych, można się jednak spodziewać, iż wskutek dalszych reform programu, tj. włączenia banków komercyjnych czy uruchomienia programu dla najuboższych gospodarstw domowych, liczba beneficjentów będzie stale wzrastać i wkrótce przekroczy 250 tys. rocznie.
Na realizację tego programu potrzebne są pieniądze unijne, gdyż w kraju tak dużymi środkami nie dysponujemy. Według szacunków ekspertów Banku Światowego na realizację „Czystego powietrza” należałoby zabezpieczyć z kasy unijnej kwotę 8,7 miliardów euro. Problem leży w tym, że jak na razie w rządowej propozycji Krajowego Planu Odbudowy znalazło się jedynie 3,2 miliardów euro do podziału między budownictwo jedno- i wielorodzinne. Natomiast w ramach środków polityki spójności, tj. Funduszu Spójności, nie wskazano żadnego finansowania dla tego programu. Jeśli rząd nie zmieni swojego podejścia, to już za niedługo kasa programu „Czyste powietrze” zacznie świecić pustkami. Teraz jest ostatni moment, żeby to zmienić i zapewnić finansowanie z obydwu unijnych funduszy. Polski Alarm Smogowy postuluje, żeby z Funduszu Odbudowy na program „Czyste powietrze” przeznaczyć przynajmniej 4 miliardy euro.
