Warstwa ochronna Ziemi się regeneruje. Przełomowe badania dotyczące Antarktydy

Przeprowadzone przez naukowców z Massachusetts Institute of Technology (MIT) badania potwierdzają, że dziura ozonowa nad Antarktydą zanika. Ale to nie jedyny powód do optymizmu – zdaniem badaczy jest to bezpośredni efekt międzynarodowych wysiłków zmierzających do ograniczenia emisji substancji zubożających warstwę ozonową, przede wszystkim chlorofluorowęglowodorów (CFC).

Warstwa ozonowa Ziemi się regeneruje

Choć już wcześniejsze obserwacje naukowców sugerowały, że dziura ozonowa nad Antarktydą się zmniejsza, to najnowsze badania ekspertów z Massachusetts Institute of Technology (MIT) jednoznacznie wykazały, jaki jest tego powód. Jak wskazują eksperci, to bezpośredni wynik ograniczenia emisji CFC, a nie innych czynników, takich jak zmienność pogody czy wzrost emisji gazów cieplarnianych do stratosfery.

„Dotychczasowe dowody wskazywały na poprawę sytuacji, jednak nasze badanie po raz pierwszy wykazało to z wysokim poziomem pewności statystycznej” – wskazuje cytowana przez portal phys.org Susan Solomon, profesor chemii i nauk środowiskowych w MIT oraz współautorka badania. „Wniosek jest jasny – z 95 proc. pewnością możemy stwierdzić, że warstwa ozonowa się regeneruje. To wspaniała wiadomość i dowód na to, że jesteśmy w stanie rozwiązywać problemy środowiskowe” – zaznacza. 

Czytaj więcej

Planeta

Eksperci: Dziura ozonowa zniknie do 2060 roku

Według ekspertów z Panelu Oceny Naukowej Protokołu Montrealskiego, do 2066 roku warstwa ozonowa w górnej warstwie atmosfery może całkowicie powrócić do poziomu sprzed 1980 roku.

Dziura ozonowa nad Antarktydą stopniowo się zmniejsza

Wnioski, do jakich doszli badacze, są bardzo optymistyczne – wskazują bowiem, że dzięki międzynarodowym działaniom dziura ozonowa stopniowo się zmniejsza. Zdaniem naukowców, jeśli utrzymane zostaną obecne normy, a wykorzystanie freonów będzie ograniczane, dziura ozonowa nad Antarktydą może zniknąć całkowicie do 2035 roku. 

Badanie przeprowadzone przez naukowców z MIT koncentrowało się na ilościowym określeniu wpływu redukcji CFC na regenerację warstwy ozonowej. Eksperci zastosowali metodę tzw. „odcisków palców” (fingerprinting), wykorzystywaną wcześniej w badaniach nad zmianami klimatu. Opracowana została ona przez Klausa Hasselmanna – laureata Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki w 2021 roku. Technika ta pozwala na oddzielenie wpływu czynników antropogenicznych od tych naturalnych. „Atmosfera jest niezwykle chaotycznym systemem, a my staraliśmy się wykryć wyraźny sygnał odbudowy ozonu na tle tej zmienności” – tłumaczy Solomon.

Naukowcy przeprowadzili symulacje, tworząc różne scenariusze. Po szczegółowej analizie danych ekspertom udało się wykazać, że proces odbudowy warstwy ozonowej rzeczywiście wynika z ograniczenia emisji niszczących ją substancji, konkretnie CFC. „Po 15 latach obserwacji widzimy, że z 95-procentową pewnością można wykluczyć, że zmiany te są jedynie wynikiem naturalnej zmienności atmosferycznej” – podkreśla Peidong Wang, doktorant w Wydziale Nauk o Ziemi, Atmosferze i Planetach MIT. „To daje nam nie tylko pewność co do naszych metod badawczych, ale także przekonanie, że globalne działania na rzecz ochrony środowiska mogą przynosić realne efekty” – dodaje. 

Dziura ozonowa nad Antarktydą zniknie do 2035 roku? 

Jak podkreślają naukowcy, jeśli obecny trend się utrzyma, wkrótce mogą zdarzać się lata, w których dziura ozonowa w ogóle się nie „otworzy”. „Około 2035 roku możemy doświadczyć roku, w którym nie zaobserwujemy już żadnych oznak zaniku ozonu nad Antarktydą” – czytamy. „A w przyszłości dziura ozonowa całkowicie zniknie. To jest możliwe dzięki wspólnym działaniom ludzkości” – zaznaczają eksperci. 

Odkrycia naukowców z MIT nie są jedynymi, które dotyczą dziury ozonowej. Z ostatnich danych unijnego programu obserwacji Ziemi Copernicus także wynika, że sytuacja się poprawiła. Jak wskazują, w 2024 roku dziura ozonowa nad Antarktydą zachowywała się inaczej niż w czterech poprzednich latach – obszar niskiego stężenia ozonu rozwijał się w sposób bardziej typowy i zaczął zamykać się już na początku grudnia. Jej rozwój rozpoczął się zaś w sierpniu – około miesiąca później niż zwykle. 

Jak wskazuje raport programu obserwacji Ziemi Copernicus, powierzchnia dziury ozonowej rosła przez cały wrzesień, podążając za średnią z lat 1979-2021 i  osiągając maksymalny rozmiar 22 milionów kilometrów kwadratowych pod koniec miesiąca. Ostatni raz mniejszą dziurę zaobserwowano pięć lat temu. Dla porównania w 2022 i 2023 roku ten obszar wyniósł 25 milionów kilometrów kwadratowych. „Powierzchnia dziury zmniejszała się stopniowo w październiku, zgodnie ze średnią, i ustabilizowała się w listopadzie, osiągając dzienny zasięg około 10 milionów km kw. Wir polarny rozpadł się w pierwszym tygodniu grudnia, co spowodowało, że zamknięcie dziury ozonowej w 2024 roku było zgodne z uśrednioną datą zamknięcia z lat 1979-2021” – czytamy.

Czytaj więcej

Nauka

Dziura ozonowa nad biegunem południowym przekroczyła rozmiary Antarktydy

Dziura w ochronnej warstwie ozonowej Ziemi, która pojawia się każdej wiosny na półkuli południowej, w zeszłym tygodniu rosła znacznie szybciej niż zwykle i przekroczyła rozmiar Antarktydy - wynika z danych, opublikowanych przez europejski program Copernicus (Copernicus Atmosphere Monitoring Service - CAMS).