Wielki przegrany tych wyborów. Ten temat w kampanii był „chłopcem do bicia”

Europa ociepla się dwukrotnie szybciej niż wynosi średnia globalna, a kryzys klimatyczny coraz dotkliwiej daje się we znaki również mieszkańcom Polski. Według danych IMGW, ubiegły rok był najcieplejszym rokiem w historii krajowych pomiarów. Liczba upalnych dni w Polsce rośnie z roku na rok, coraz bardziej wzrasta też średnia temperatura w kraju. Według danych Komitetu ds. Kryzysu Klimatycznego PAN, średnia temperatura w Polsce wzrosła od okresu 1900-1950 o ponad 2,1°C, czyli szybciej niż wynosi światowa średnia.

Negatywne skutki zmian klimatu, wywołanych działalnością człowieka, uderzają nas również po kieszeni. Zgodnie z raportem Polskiej Izby Ubezpieczeń z 2023 roku, w ciągu minionych czterech dekad, katastrofy naturalne w Polsce przyczyniły się do strat o wartości sięgającej ok. 70 mld złotych. Powódź, która nawiedziła we wrześniu środkową część Europy, w tym Polskę, wywołała straty szacowane na 5,2 mld dolarów. Straty w Polsce oszacowano na 4,2 mld złotych.

Czytaj więcej

Odpady

Raport: Jak Polacy radzą sobie z odpadami bio? Zmotywowani, ale zagubieni

Najwięcej trudu i niepewności w segregacji odpadów wiąże się z frakcją bio. A to podejmowane w ku...

Na skutkach kryzysu klimatycznego tracą też rolnicy. Polski Instytut Ekonomiczny szacuje, że przeciętna roczna suma strat w trzech kategoriach upraw (bulwiaste, zboża, oleiste), oszacowana przy użyciu wskaźnika klimatycznego niedoboru wody, wynosi ok. 3,9 mld złotych. Tymczasem przeciwdziałanie skutkom zmian klimatu w Polsce wciąż jest bagatelizowane – nie posiadamy długoterminowej strategii klimatycznej ani ustawy o ochronie klimatu.

Klimat w kampanii wyborczej

Tym bardziej zaskakujące jest, że problem tak znaczący i dotykający wszystkich Polaków, niezależnie od ich poglądów politycznych, nie znalazł się wśród priorytetów kampanii prezydenckiej.

Kwestia sprawiedliwej transformacji energetycznej była poruszana przez Magdalenę Biejat, Adriana Zandberga i Szymona Hołownię, którzy opowiadali się za odejściem od paliw kopalnych na rzecz energetyki jądrowej oraz odnawialnych źródeł energii.

Rafał Trzaskowski, choć poparł odchodzenie od paliw kopalnych, to podszedł do tematu bardzo zachowawczo. W marcu mówił, że „jeszcze przez wiele, wiele, wiele lat tego węgla będziemy potrzebować, choćby ze względów bezpieczeństwa”.

Czytaj więcej

Klimat

Jak walczyć z marnowaniem żywności? Ekspert: Potrzebujemy edukacji

Jako społeczeństwo wciąż nie rozumiemy, jak duża jest skala problemu środowiskowego i klimatyczne...

Najbardziej kontrowersyjnym tematem kampanii był Zielony Ład, czyli strategia unijna, której celem jest doprowadzenie do osiągnięcia przez Unię Europejską neutralności klimatycznej do 2050 roku. Sławomir Mentzen stwierdził, że stanowi on „upadek europejskiego rolnictwa i przemysłu” i doprowadzi do utraty miejsc pracy oraz wzrostu kosztów energii, a jeśli Unia zdecyduje się na kontynuację strategii, to będzie to „samobójstwo gospodarcze i skrajna głupota, to jest świadectwo prawdziwego obłędu”.

Karol Nawrocki oświadczył, że unijna strategia „w sposób oczywisty jest zagrożeniem dla dobrobytu państwa polskiego i polskich obywateli” i obiecał, że doprowadzi do jej odrzucenia. – Nie dla ekoterroru, i nie dla Zielonego Ładu – mówił w lutym na spotkaniu z rolnikami. Rafał Trzaskowski w jednym z wywiadów przekonywał natomiast, że „Zielonego Ładu w poprzedniej formie już nie ma. Priorytety UE przesunęły się na konkurencyjność przemysłu z powodu wojny i kryzysów łańcuchów dostaw”.

Nawrocki o ETS: „Ekoszaleństwo” 

Konserwatywni kandydaci w swoich wypowiedziach krytykowali też unijny system handlu prawami do emisji ETS - Nawrocki nazwał go „ekoszaleństwem” przynoszącym „zerowe zyski”, a Mentzen obiecał, że wyprowadzi z niego Polskę. W czasie debat, wywiadów oraz spotkań z wyborcami padało wiele stwierdzeń dotyczących klimatu, które mocno rozmijały się z prawdą, za to zabrakło rzetelnych deklaracji na temat działań, które trzeba wdrożyć, aby powstrzymać antropogeniczne zmiany klimatu oraz przystosować się do tych, które są nieuniknione.

Czytaj więcej

Lasy

Polacy chcą wykupić lasy i stworzyć własną puszczę. „Las na pokolenia”

Projekt Połączona Puszcza Polska zakłada utworzenie możliwie największego, spójnego obszaru lasów...

Skontaktowaliśmy się ze sztabem Rafała Trzaskowskiego i Karola Nawrockiego, prosząc o odpowiedzi na kilka pytań dotyczących kwestii klimatycznych. Pytaliśmy o stanowisko kandydatów w sprawie odejścia od węgla, uniezależnienia się od rosyjskich paliw kopalnych w ramach programu RePower EU, opinię na temat Zielonego Ładu oraz propozycje działań zaradczych w kontekście postępujących zmian klimatu. Do momentu publikacji tego tekstu żaden ze sztabów nie udzielił odpowiedzi.

Koalicja Klimatyczna: populistyczne narracje

Co o dobiegającej końca kampanii prezydenckiej sądzą przedstawiciele organizacji klimatycznych? Urszula Stefanowicz z Koalicji Klimatycznej przypomina, że zmiana klimatu stanowi istotny fragment współczesnego krajobrazu zagrożeń i przekłada się na wiele aspektów bezpieczeństwa państwa. – Niestety, aspekt bezpieczeństwa klimatycznego był w kampanii wyborczej praktycznie niewidoczny. Po stronie prawicowej dominowały w narracji ataki na unijne polityki klimatyczne, podkreślano związane z nimi trudności, by wzbudzić negatywne emocje. Odpowiedzią na to innych kandydatów i ich sztabów było głównie wypieranie się odpowiedzialności i ustępowanie pola, potakiwanie, bez próby podnoszenia argumentów w obronie tych polityk, czy przypominania o korzyściach. Niestety ten temat tak często był niewłaściwie wykorzystywany w politycznych rozgrywkach, populistycznych, zafałszowanych narracjach, często ocierających się o dezinformację, że w oczach polityków jest teraz niemal zrównany z ryzykiem utraty głosów. Miejmy nadzieję, że po zakończeniu kampanii, niezależnie od tego, kto zamieszka w Pałacu Prezydenckim, będzie pamiętał, że ostatecznie chodzi o zabezpieczenie naszych podstawowych potrzeb – ochronę zdrowia, czyste powietrze, dostęp do wody, dostęp do żywności – podsumowuje.

Ostatnie Pokolenie: ani Nawrocki, ani Trzaskowski nas nie uratują 

Martyna Leśniak z Ostatniego Pokolenia przyznaje z kolei, że „jest tragicznie”. – Na naszych oczach realizują się najgorsze scenariusze politycznej reakcji na postępujący kryzys klimatyczny. Jesteśmy na ostatniej prostej kampanii prezydenckiej, a kryzys klimatyczny, jako fundamentalne zagrożenie dla bezpieczeństwa ludzi w Polsce nie istnieje w repertuarze tematów politycznych kandydatów drugiej tury. Nie chodzi wyłącznie o to, że Trzaskowski i Nawrocki nie rozmawiają o realnych zagrożeniach klimatycznych związanych z bezpieczeństwem żywnościowym czy energetycznym Polski. Kiedy obaj kandydaci rywalizują, kto bardziej „postawi się” Unii Europejskiej w kwestii Zielonego Ładu i żaden nie ma choćby cienia planu czy intencji realizacji sprawiedliwej transformacji energetycznej, to obaj aktywnie przyczyniają się do nadchodzących klęsk żywiołowych, suszy i załamania się rolnictwa, braków wody i wreszcie, setek milionów uchodźczyń i uchodźców klimatycznych na granicach Europy. Dodajmy do tego realizowanie polityki, która skazuje Polaków na fale upałów. Nawrocki i Trzaskowski, choć na różne sposoby i z pewnością z różną agendą, dla własnego politycznego interesu dokładają się do nadchodzącej katastrofy. Z pewnością żaden z nich nas nie uratuje, dlatego bardziej niż kiedykolwiek potrzebujemy silnego ruchu oporu – podkreśla aktywistka.