UE przyjęła strategię bioróżnorodności. Chce szybkich efektów

– Druga istotna sprawa, wskazana w strategii, to tzw. korytarze ekologiczne. Oddane przyrodzie we władanie tereny nie mogą być wyspami, muszą być połączone takimi korytarzami, pozwalającymi na migracje gatunków – dodaje Karaczun. Bez migracji populacje w szybkim tempie ujednolicają genotyp, co z kolei sprawia, że w przypadku pojawienia się choroby gatunki stają się niemalże bezbronne.

Zdaniem naszego rozmówcy propozycja objęcia ścisłą ochroną dziesiątej części obszaru Europy to absolutne minimum. – Niektórzy dowodzą, że powinna to być połowa terytorium, jeżeli marzy nam się życie i funkcjonowanie w bezpieczny z perspektywy środowiskowej sposób – podkreśla. Jak skrzętnie podliczyli pod koniec ubiegłego roku międzynarodowi eksperci, dotychczas wszystkie państwa na świecie zobowiązały się do „odzyskania” dla przyrody blisko miliarda hektarów terenów, które wcześniej zostały przeznaczone na rozmaitego rodzaju działalność człowieka. To obszar odpowiadający terytorium Chin.
– Powinniśmy to zrobić, bo wchodząc w paradę naturze, mamy efekty takie jak obecna pandemia – mówi Karaczun. – Innym przykładem mogą być nasze obecne ogromne kłopoty z kleszczami. Tak, częściowo to zasługa zmian klimatycznych, torujących kleszczom drogę do migracji. Ale również naszej ekspansji na tereny dotychczas w mniejszym lub większym stopniu „dzikie” – dorzuca.

W pogoni za wzrostem

15. miejsce – taką pozycję Polska zajęła w opublikowanym właśnie rankingu państw, które najlepiej dbają o to, by dbałość o rozwój nie zmniejszała szans na zaspokojenie potrzeb przyszłych pokoleń (SDG Index w ramach raportu „Sustainable Development Report 2021”). Listę otwierają, jak się można spodziewać, Skandynawowie: Finowie, Szwedzi i Duńczycy. Na kolejnych plasują się inne kraje europejskie, z Polską włącznie (awansowaliśmy w porównaniu z ubiegłym rokiem o osiem pozycji). Co zaś decyduje o naszej pozycji? Wzrost gospodarczy, eliminacja ubóstwa, szkolnictwo wyższe i ochrona bioróżnorodności na lądzie.

W tej beczce miodu jest i łyżka dziegciu: pod względem walki ze zmianami klimatu i korzystania z OZE wypadamy już znacznie gorzej. Z punktu widzenia ekspertów od środowiska naturalnego też wiele pozostaje do życzenia. – Już głosowanie w europarlamencie, w którym eurodeputowani rządzącej Polską koalicji opowiedzieli się przeciw strategii bioróżnorodności, wróży źle – wytyka Karaczun. – Gdy czyta się Polski Ład, to są tam deklaracje, jak to Polska będzie w jego ramach skutecznie chronić bioróżnorodność. Ale już w KPO są lansowane projekty, które w otwarty sposób będą w kontrze do polityki klimatycznej UE – szacuje.
Zdaniem badacza są dwa konkretne wyzwania, którym Polska będzie musiała sprostać, by choćby zbliżyć się do wytyczonych przez Brukselę celów. Pierwsze to opanowanie planowania przestrzennego w taki sposób, by zahamować rozlewanie się urbanizacji na tereny dzikiej przyrody oraz zrobić miejsce na wspomniane korytarze ekologiczne. Drugie natomiast to skuteczna ochrona kolejnych cennych przyrodniczo miejsc w Polsce. – Od trzydziestu lat nie powstał żaden nowy park narodowy, a terenów, które warto byłoby chronić w ten sposób, jest bardzo dużo. Nie wywiązujemy się też z obowiązków w ramach programu Natura 2000 – wylicza Karaczun.

– Jeżeli sami nie będziemy chronić środowiska i bioróżnorodności, jeżeli nie będziemy się domagać od władzy poszanowania przepisów, również tych, które sama uchwaliła, nikt tego nie zrobi za nas. Kolejne rządy będą radośnie niszczyć naturę, goniąc za wzrostem gospodarczym – przestrzega.