Na Antarktydzie znaleziono pierwszy w historii bursztyn. Ma 90 milionów lat

Zespół naukowców pod kierownictwem dr. Johanna Klagesa z Instytutu Alfreda Wegenera dokonał niezwykłego odkrycia. Jak wynika z badania opublikowanego na łamach czasopisma naukowego „Antarctic Science”, eksperci odnaleźli na Antarktydzie bursztyn, który pochodzić ma z okresu środkowej kredy. Jego wiek szacowany jest na 90 mln lat. To niezwykle – jeszcze do niedawna Antarktyda była bowiem jedynym kontynentem, na którym dotychczas nie znaleziono bursztynu.

Czytaj więcej

Planeta

Antarktyda błyskawicznie pokrywa się roślinnością. Eksperci: dramatyczny wzrost

Półwysep Antarktyczny staje się coraz bardziej zielony – alarmują naukowcy. Jak wskazuje nowe badanie, pokrywa roślinności w ciągu ostatnich czterech dekad zwiększyła się tam ponad dziesięciokrotnie. „W obliczu globalnego ocieplenia możemy zaobserwować fundamentalne zmiany w biologii i krajobrazie tego niezwykle wrażliwego regionu. Te odkrycia budzą poważne obawy o przyszłość Półwyspu Antarktycznego i całego kontynentu” – ostrzegają eksperci.

Na Antarktydzie znaleziono bursztyn. Pierwszy taki przypadek w historii

W 5-centymetrowej warstwie lignitu – wilgotnego węgla – w rejonie Morza Amundsena, znajdującym się niedaleko Wyspy Pine, naukowcy znaleźli bursztyn. Jak ocenili badacze, pochodzi on sprzed około 92-83 milionów lat – z okresu kredy. Atmosfera zawierała wtedy duże ilości dwutlenku węgla, co powodowało, że klimat był dużo cieplejszy. Na Antarktydzie – jeszcze bez dzisiejszego prądu okołobiegunowego – rozwijały się wówczas bujne lasy zamieszkane przez dinozaury i ssaki.

Bursztyny, będące skamieniałą żywicą drzew kopalnych – przede wszystkim iglastych – pojawiają się tam, gdzie kiedyś musiały rosnąć lasy. Bursztyn z Pine Island – bo tak nazwano znalezisko – jest więc jasnym dowodem na to, że przed laty na Antarktydzie rosły drzewa, z których wyciekała żywica. Mimo że odnalezione fragmenty bursztynu są niewielkie – każdy z nich ma bowiem około milimetra średnicy – to zawierają one mnóstwo cennych dla naukowców informacji. 

Naukowcy odkryli bursztyn, wykorzystując nowoczesne narzędzia umożliwiające wiercenie dna morskiego. Jak ustalili, pochodził on prawdopodobnie z drzew iglastych, które rosły w bagnistych lasach. Drzewa te – jak zaznaczają badacze – wydzielały żywicę, gdy ich kora ulegała uszkodzeniu. Przy odpowiednich warunkach żywica mogła fosylizować, zamykając w sobie owady czy fragmenty roślin. Jedne z najważniejszych odkryć badaczy dotyczą mikroinkluzji, czyli właśnie ciała obcego zatopionego w minerale. W tym przypadku była to kora starożytnych drzew. Naukowcy będą starali się teraz wydobyć i zbadać jej fragmenty.

Badacze oceniają, że bursztyn mógł powstać po pożarze lasu, a następnie został zakonserwowany, kiedy miejsce to zalała woda. Uchroniła ona bursztyn przed działaniem promieniowania UV. Badacze zauważają też, że jakość bursztynu sugeruje, iż został on zakopany blisko powierzchni Ziemi, co potwierdza ogromne zmiany klimatu, jakie zaszły od tego czasu.

Jak zaznaczają eksperci, choć fragmenty bursztynu z tego okresu znajdowano już wcześniej w południowej Australii – która była połączona z Antarktydą – to znalezisko to jest najdalej na południe odkrytym bursztynem: na 74 stopniach szerokości geograficznej południowej i 107 długości geograficznej zachodniej.

Czytaj więcej

Planeta

Fala ciepła zimą na Antarktydzie. 28 stopni powyżej normy dla tej pory roku

We wschodniej części Antarktydy w niektóre dni lipca odnotowano temperatury nawet o 28 stopni Celsjusza powyżej normy. Eksperci zaznaczają, że to niezwykle niepokojące – tym bardziej, że to już druga tak poważna fala upałów w ostatnich dwóch latach.

Antarktyda była kiedyś zielona 

„Analiza fragmentów bursztynu pozwala na bezpośredni wgląd w warunki środowiskowe, jakie panowały w Antarktyce Zachodniej 90 milionów lat temu. Naszym celem jest teraz dowiedzieć się więcej o ekosystemie leśnym. Między innymi, czy możemy znaleźć ślady życia zawarte w bursztynie. To odkrycie pozwala na podróż w przeszłość w jeszcze bardziej bezpośredni sposób” – mówi jeden z autorek badania, dr. Johanna P. Klages. „Nasze odkrycie jest kolejnym elementem układanki, które pomoże nam lepiej zrozumieć bagienne, bogate w drzewa iglaste środowisko lasu deszczowego strefy umiarkowanej zidentyfikowane w pobliżu bieguna południowego w środkowej kredzie” – dodaje. Jak zaznacza badaczka, niezwykle fascynujące jest to, iż w kredzie wszystkie kontynenty świata miały warunki do wzrostu lasów i istnienia życia drzew wytwarzających żywicę.

Choć dziś Antarktyda znana jest jako najzimniejszy i najbardziej śnieżny kontynent na świecie, to miliony lat temu była ona zielona. W ubiegłym roku międzynarodowy zespół naukowców – badając rdzenie lodowo-osadowe z Morza Amundsena w Zachodniej Antarktydzie – odkrył między innymi dobrze zachowaną glebę leśną oraz pyłek roślinny z zarodnikami i sieć korzeniową roślin naczyniowych i kwiatowych. Pochodziły one z najcieplejszego okresu na tle ostatnich 140 milionów lat.

Odkrycia naukowców uświadamiają, że około 80-90 milionów lat temu na Antarktydzie krajobrazy nie przypominały lodowej pustyni, lecz bujne lasy. Klimat umiarkowany dominować miał już 900 kilometrów od bieguna południowego, zaś średnia roczna temperatura wynosiła około 12 stopni.