„Kopuła ciepła” zagraża Stanom Zjednoczonym. Czym jest to zjawisko klimatyczne?

W wielu miejscach w Stanach Zjednoczonych temperatura w czerwcu przekroczyła już 40 stopni Celsjusza. Zagrożeni ekstremalnymi upałami są mieszkańcy między innymi takich stanów jak Arizona, Nowy Meksyk i Pensylwania, ale także stolicy państwa – Waszyngtonu. Sytuacja jest na tyle trudna, że 77 milionów Amerykanów zostało objętych ostrzeżeniami dotyczącymi wysokiej temperatury. Eksperci podkreślają, że za upały odpowiedzialna jest między innymi kopuła ciepła, w której uwięzione jest rozgrzane powietrze. Zdaniem badaczy obejmie ona szeroki obszar kraju. Czym jest to zjawisko?

Czytaj więcej

Planeta

Upały 100 razy bardziej prawdopodobne przez zmiany klimatu

Jak poinformował brytyjski serwis meteorologiczny Met Office, zmiana klimatu sprawiła, że rekordo...

Kopuła ciepła – czym jest i jak powstaje?

Kopuła ciepła jest zjawiskiem meteorologicznym, w którym pasma wysokiego ciśnienia utrzymują się nad danym regionem przez dłuższy czas, zatrzymując ciepłe powietrze i powodując wzrost temperatury powietrza. Prowadzą one do ekstremalnych upałów, które mogą trwać kilka dni, a nawet tygodni. 

Mechanizm powstawania kopuł ciepła jest wynikiem działania silnego, wysokiego ciśnienia atmosferycznego, które pełni funkcję swoistej pokrywy ograniczającej ruch powietrza w kierunku pionowym. Zjawisko to powoduje, że powietrze zmuszane jest do opadania w dół, a to prowadzi do jego adiabatycznego ogrzewania. W efekcie powoduje to nagromadzenie się i uwięzienie ciepła w dolnych warstwach atmosfery. Temperatury w tak utworzonym cieplnym pułapie mogą przekraczać 45 st. Cel., tworząc nad danym obszarem gęstą warstwę ciepła. Dodatkowo proces ten potęgowany jest też przez brak wiatru, co znacząco ogranicza naturalną wymianę powietrza i utrudnia rozpraszanie nagromadzonego ciepła. 

Fale upałów, które wywołane są przez kopuły ciepła, to tylko jedna z wielu poważnych konsekwencji tego zjawiska – skutki, takie jak wysoka temperatura, niska wilgotność powietrza oraz minimalne zachmurzenie, przyczyniają się bowiem do powstawania ekstremalnych warunków suszy, które zwiększają między innymi ryzyko wystąpienia pożarów lasów. Kopuły ciepła mogą prowadzić też do poważnych problemów infrastrukturalnych – między innymi uszkodzeń nawierzchni drogowych czy przeciążeń w sieciach energetycznych. 

Do zjawiska doszło już między innymi na południowym zachodzie USA w lipcu 2023 roku. Wówczas meteorolodzy określali je jako jedno z najsilniejszych tego typu. Fale upałów spowodowały wtedy setki zgonów.

Czytaj więcej

Miasta

Upały staną się „cichym zabójcą” ludzkości. Niepokojąca prognoza ekspertów

Fale upałów każdego roku przyczyniają się do dużej liczby zgonów, ale naukowcy ostrzegają, że ta...

Kopuła ciepła powoduje ekstremalne temperatury w USA

 „W górnych warstwach atmosfery rozwija się układ wysokiego ciśnienia. Powoduje to, że powietrze pod nim opada i ulega kompresji. To podnosi temperaturę w niższych warstwach atmosfery” – wyjaśnia w rozmowie z Associated Press Ken Kunkel, profesor nauk o atmosferze na Uniwersytecie Stanowym Karoliny Północnej. „Ponieważ gorące powietrze rozszerza się, tworzy wybrzuszoną kopułę” – dodaje. Jak zaznaczył Kunkel, granice kopuły cieplnej, która znajduje się obecnie nad USA, „nie są dobrze określone”. „Ale National Weather Service stwierdziła, że ​​najbardziej ekstremalnych upałów spodziewa się w dolinie Ohio i na północnym wschodzie. Warto zauważyć, że w ubiegłym roku w Phoenix odnotowano 645 zgonów spowodowanych upałami” – powiedział. 

Eksperci zaznaczają, że kilka dni temperatur przekraczających 30 stopni w Teksasie to „nic wielkiego”. Jednocześnie dodają jednak, że falę upałów definiuje się na podstawie tego, jak intensywne jest ciepło, jak długo trwa i gdzie występuje. „Prognozuje się, że w niektórych częściach kraju temperatura będzie wynosić od połowy do wysokich lat 90., a wskaźniki ciepła wyniosą 38 st. Celsjusza lub więcej. Populacja nie jest przystosowana do tego rodzaju upałów” – stwierdził, Jeff Masters, meteorolog z Yale Climate Connections.

Które części USA odczują w najbliższym czasie wpływ kopuły ciepła? Eksperci przewidują, że zjawisko będzie miało wpływ na duży obszar we wschodniej części kraju. Jak zaznaczył Masters, w niektórych lokalizacjach można zaobserwować najwyższe temperatury w historii. „Nowe badanie wykazało, że zmiany klimatyczne powodują, że gigantyczne fale upałów przemieszczają się wolniej i dotykają większej liczby ludzi przez dłuższy czas, a temperatury są wyższe na większych obszarach” – zauważył. 

We wtorek niemal 77 milionów Amerykanów zostało objętych ostrzeżeniami dotyczącymi wysokiej temperatury. Kolejne ostrzeżenia o upałach – spowodowanych kopułą ciepła – spodziewane są w rejonie Phoenix w czwartek i piątek. Maksymalna temperatura może osiągnąć tam odpowiednio 45,5 st. Cel.  i 47 st. Cel. Tymczasem temperatura, która zwykle występuje w stanie o tej porze toku, to maksymalnie 40 st. Cel. „Wydaliśmy w ciągu ostatnich kilku tygodni dwa ostrzeżenia dotyczące nadmiernego upału z powodu wyższego niż zwykle wysokiego ciśnienia, które tworzy kopuły cieplne” – powiedział Ted Whittock, meteorolog z National Weather Service.