Czy Ziemia ma osobowość prawną? Międzynarodowy spór o kontrowersyjny zapis

Czy przyrodzie należą się prawa podobne do tych, które przysługują ludziom czy instytucjom? Spór wokół takiego sformułowania wybuchł podczas spotkania pod patronatem ONZ. Decyzja w tej sprawie mogłaby mieć kluczowe znaczenie między innymi dla przeciwdziałania niszczeniu środowiska.

Publikacja: 26.02.2024 17:16

Prawa „Matki Ziemi” czy przyrody uznano między innymi w ustawodawstwie Boliwii czy Ekwadoru.

Prawa „Matki Ziemi” czy przyrody uznano między innymi w ustawodawstwie Boliwii czy Ekwadoru.

Foto: Trent Haaland Unsplash

Czy Ziemię pod względem prawnym można traktować na podobnej zasadzie jak ludzi czy instytucje? Spór na ten temat trwa od wielu lat. Niektóre kraje wprowadziły do swojego ustawodawstwa zapisy, które uznają taką możliwość, jednak wiele państw, w szczególności Zachód, sprzeciwia się takim rozstrzygnięciom. Kolejny rozdział tego sporu miał miejsce w tym roku podczas konferencji ONZ, która odbyła się w Nairobi w Kenii.  

Czy przyroda ma osobowość prawną?  

Podczas debaty w ramach negocjacji przed Zgromadzeniem ONZ ds. Środowiska w Nairobi, delegat Wielkiej Brytanii z Departamentu Środowiska stwierdził, że jego kraj „nigdy nie zaakceptuje koncepcji osobowości prawnej natury czy Matki Ziemi”. Ostre stanowisko brytyjskie było odpowiedzią na propozycję przedstawiciela Boliwii, który przedstawił projekt rezolucji dotyczącej „życia w równowadze i harmonii z matką Ziemią”, a także działań, których celem byłoby realizowanie interesu planety. W projekcie rezolucji znalazł się też fragment o tym, że naturze przynależą określone prawa.

Czytaj więcej

Mikroplastikiem odżywiają się nawet nienarodzone dzieci. „Nie zatrzymamy tego”

Brytyjski delegat dodał, że w projekcie uchwały nie uwzględniono różnorodności opinii na temat sposobu postrzegania przyrody i interakcji z nią i nie sądzi, aby Wielka Brytania kiedykolwiek zaakceptowała takie podejście do kwestii ewentualnych praw Ziemi czy natury. Sprzeciw wobec rezolucji wyrazili również przedstawiciele Stanów Zjednoczonych, Unii Europejskiej oraz Kanady.

Koncepcja osobowości prawnej przynależnej Ziemi jest głęboko zakorzeniona w tradycyjnych przekonaniach wielu społeczności na całym świecie. Dotyczy to między innymi Boliwii, w której od 2010 roku obowiązują przepisy mówiące o tym, że Ziemia ma między innymi prawo do życia, czystego powietrza, wody i do istnienia bez ryzyka narażenia na zanieczyszczenia. Z kolei w Ekwadorze w 2008 roku pojęcie praw przynależnych Ziemi wpisano do konstytucji. Podobne zapisy znalazły się w ostatnich latach także w ustawodawstwie między innymi Ugandy, Brazylii, Panamy czy Meksyku.      

Decyzja strony brytyjskiej podczas spotkania w Kenii została skrytykowana przez wielu ekspertów. Agustín Grijalva, były sędzia Sądu Najwyższego w Ekwadorze, określił postawę państw, które odrzuciły propozycję rezolucji Boliwii, jako „haniebną” oraz „pozbawioną szacunku”.

Prawa Ziemi lub przyrody pojawiły się nie tylko w ustawodawstwie poszczególnych państw. Uznano je również w uchwałach Zgromadzenia Ogólnego ONZ podczas spotkania Rio+20 w 2012 roku oraz w Konwencji o różnorodności biologicznej z 2022 roku. Eksperci przez lata podkreślali, że wzmocnienie koncepcji praw przynależnych Ziemi czy naturze jest istotne w kontekście wzmocnienia ochrony gatunków i ekosystemów, gdyż traktowanie planety jedynie jako źródła surowców przyczyniło się do ich nadmiernego i bezrefleksyjnego wykorzystywania.

Czy Ziemię pod względem prawnym można traktować na podobnej zasadzie jak ludzi czy instytucje? Spór na ten temat trwa od wielu lat. Niektóre kraje wprowadziły do swojego ustawodawstwa zapisy, które uznają taką możliwość, jednak wiele państw, w szczególności Zachód, sprzeciwia się takim rozstrzygnięciom. Kolejny rozdział tego sporu miał miejsce w tym roku podczas konferencji ONZ, która odbyła się w Nairobi w Kenii.  

Pozostało 85% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Planeta
El Niño zanika. Eksperci: to cisza przed burzą. „Rekordowy sezon huraganów”
Planeta
Dzień Ziemi 2024: świat przegrywa walkę z plastikiem. Zatrważające dane
Planeta
Groźne dla klimatu gazy wciąż przemycane do Europy. Można je kupić w internecie
Planeta
Za nami wyjątkowo ciepły marzec. W Polsce padł kolejny rekord – upał jak latem
Planeta
Zmiany klimatyczne i zanieczyszczenie plastikiem napędzają się wzajemnie