Co Polacy myślą o zmianach klimatu? Nowe badanie pokazuje niepokojącą tendencję

Nowy raport firmy badawczej Zymetria wskazuje, że w ciągu ostatnich dwóch lat liczba młodych osób w Polsce, które kwestionują globalne ocieplenie, wzrosła niemal czterokrotnie, bo z 5 do 19 procent. Co ciekawe, jednocześnie zwiększa się także odsetek osób aktywnie angażujących się w działania proekologiczne. To jasny dowód na to, że społeczne podejście do zmian klimatycznych nie tylko się zmienia, ale i radykalizuje.

Opinia Polaków na temat zmian klimatu. Nowe badanie Zymetrii

Raport Zymetrii wskazuje, że w ostatnim czasie zaobserwować można wyraźny podział w polskim społeczeństwie – z jednej strony widać rosnącą grupę aktywnie zaangażowanych ekologicznie, zaś z drugiej – lawinowy wzrost liczby sceptyków. „Co niepokojące, denializm (kwestionowanie zmian klimatu wywoływanych przez działalność człowieka – przyp. red.) przestał być domeną starszych mężczyzn. Dynamicznie rośnie zwłaszcza wśród młodych, kobiet i osób o przeciętnym statusie finansowym” – podkreśla Katarzyna Król, partnerka i Head of Sustainability Insights & Research w Zymetrii.

Podczas gdy jeszcze dwa lata temu kwestionowanie zmian klimatu w Polsce było domeną głównie osób w wieku 40-49 lat, z wykształceniem podstawowych i niskimi dochodami, najnowsza edycja realizowanego cyklicznie badania Zymetrii pokazuje, że aktualna sytuacja wygląda nieco inaczej.

Czytaj więcej

Wywiady

Dlaczego nie mamy w Polsce zimy? Ekspert z PAN: „Jak najbardziej, czas się bać”

Jestem w Białowieży, śniegu w lesie nie ma nigdzie, temperatura wynosi 4 stopnie Celsjusza. To zdecydowanie za ciepło jak na tę porę roku i lokalizację – mówi dr hab. Michał Żmihorski, dyrektor Instytutu Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk. – Zdumiewa mnie to i niepokoi, że jesteśmy w stanie się tak szybko przyzwyczaić do gwałtownych zmian w otoczeniu, podczas gdy nauka jasno wskazuje, że ich konsekwencje będą bardzo poważne.

Obecnie sceptycyzm rośnie najszybciej wśród młodych – odsetek osób kwestionujących zmiany klimatu w grupie 18-29 lat wzrósł z 5 do 19 proc. Do tej grupy dołączają także kobiety – w 2023 r. było ich zaledwie 7 proc., a dziś to już 14 proc. Jak wskazano w raporcie, zjawisko rozszerza się też na klasę średnią – dwa lata temu zaprzeczanie zmianom klimatu dotyczyło głównie osób w trudnej sytuacji materialnej (20 proc.). Obecnie znacząco przybywa sceptyków wśród osób o przeciętnych dochodach (wzrost z 11 do 20 proc.). Osób kwestionujących zmiany klimatu przybywa też wśród wyborców wszystkich głównych partii politycznych, oprócz Lewicy. Najszybszy wzrost jest dostrzegalny w grupie wyborców Konfederacji – 40 procent.

Dlaczego przybywa Polaków kwestionujących zmiany klimatu? 

Ekspertka Zymetrii wskazuje na kilka kluczowych przyczyn wzrostu sceptycyzmu wobec kwestii zmian klimatu, które wybrzmiewają w wywiadach pogłębionych i są potwierdzane w badaniach ilościowych.

„W mojej opinii sceptycyzm wobec zmian klimatu wynika z kilku kluczowych czynników. Dezinformacja, szczególnie w mediach społecznościowych, skutecznie podważa naukowy konsensus, rozpowszechniając fałszywe narracje. Ponadto wiele osób przyznaje, że kwestie klimatyczne schodzą na dalszy plan w obliczu codziennych wyzwań – finansowych, życiowych czy geopolitycznych” – mówi Katarzyna Król z Zymetrii. „Obserwujemy jednocześnie rosnący brak zaufania do instytucji. Ekologiczne inicjatywy często postrzegane są jako wymuszone regulacje lub narzędzia marketingowe korporacji. Tematy klimatyczne stały się dodatkowo elementem sporów światopoglądowych, co prowadzi do automatycznego odrzucania działań proklimatycznych przez część społeczeństwa. W efekcie widzimy spadek zaangażowania, podczas gdy potrzeba realnych działań staje się coraz pilniejsza” – zaznacza. 

Choć sceptyczne nastawienie rośnie, wyraźnie widać także to, że coraz więcej jest także osób aktywnie angażujących się w działania proekologiczne. Dzieje się to jednak w wolniejszym tempie. Dane z raportu potwierdzają, że opinie Polaków i Polek w kwestiach klimatycznych stają się coraz bardziej skrajne i spolaryzowane. W ocenie ekspertów Zymetrii istnieją skuteczne sposoby na zatrzymanie fali sceptycyzmu klimatycznego.

Czytaj więcej

Klimat i ludzie

Polacy wolą kupować produkty, które nie szkodzą roślinom i zwierzętom

63 proc. polskich konsumentów deklaruje, że woli wybierać produkty, które nie szkodzą roślinom i zwierzętom, ani nie przyczyniają się do zmian klimatu – wynika z badania przeprowadzonego przez Ipsos na zlecenie Forest Stewardship Council (FSC).

Polacy coraz bardziej spolaryzowani w kwestiach klimatu

Jak wskazano w raporcie kluczowe może okazać się między innymi edukowanie i informowanie społeczeństwa na bazie rzetelnych, sprawdzonych źródeł – zamiast eksponowania zagrożeń związanych ze zmianami klimatu, warto skupić się na konkretnych, przystępnych rozwiązaniach.

Niemniej ważne jest też tworzenie polityk klimatycznych uwzględniających realne potrzeby ludzi – tak, aby transformacja ekologiczna nie była postrzegana jako zagrożenie dla dobrobytu, a jako szansa na lepsze życie.