Badanie: Zmiany klimatu rujnują demografię. Europa szczególnie zagrożona

Fale upałów wywoływane przez postępujące zmiany klimatu przyczyniają się do mniejszej liczby urodzeń – twierdzą eksperci Instytutu Badań Demograficznych im. Maxa Plancka w Rostocku w nowym badaniu na ten temat.

Publikacja: 19.09.2024 04:28

Fale upałów utrudniały tego lata życie mieszkańców Grecji oraz turystów odwiedzających ten kraj.

Fale upałów utrudniały tego lata życie mieszkańców Grecji oraz turystów odwiedzających ten kraj.

Foto: Hilary Swift: Bloomberg Finance LP

Zmiany klimatu mają wpływ na wszystkie części świata i rozmaite aspekty naszego życia – lodowce topnieją, wzrasta poziom mórz, a w niektórych regionach ekstremalne zjawiska pogodowe oraz opady stają się coraz częstsze, podczas gdy inne cierpią z powodu fal upałów i susz.

Okazuje się jednak, że zmiany klimatu mają też wpływ na demografię. Badania wskazują bowiem, że związane ze zmianami klimatu fale upałów mogą powodować nie tylko susze czy zwiększoną śmiertelność wśród osób starszych, ale mogą prowadzić także do mniejszej liczby urodzeń. I choć ustalenia naukowców wskazują, że wpływ ten póki co jest raczej niewielki, to już go widać i – co gorsza – wydaje się nasilać wraz z ocieplaniem się klimatu, z którym mamy do czynienia. 

Naukowcy: Zmiany klimatu negatywnie wpływają na demografię

Z badania opublikowanego w periodyku naukowym „Population studies”, które przeprowadzone zostało przez naukowców z Instytutu Badań Demograficznych im. Maxa Plancka w Rostocku, wynika, że istnieje związek między średnimi temperaturami, a współczynnikiem dzietności. Badacze pod lupę wzięli dane dotyczące lat 2010-18 i na ich podstawie wywnioskowali, że dziewięć miesięcy po okresach ze średnią temperaturą między 25 a 30 stopni Celsjusza następowało obniżenie liczby urodzeń w stosunku do średniej. 

Czytaj więcej

Rekordowo gorące lato: naukowcy potwierdzają. Złe prognozy na resztę roku

Eksperci podkreślają, że efekt ten nie był co prawda duży, ale dało się go dostrzec – każdy dzień powyżej 25 stopni w miesiącu przekładał się bowiem na 0,3 proc. urodzeń mniej dziewięć miesięcy później. Gdy temperatury przekraczały 30 stopni, efekt nasilał się zaś do 0,8 proc. mniejszej dzietności za każdy taki upalny dzień. Oznacza to, że zjawisko to może eskalować wraz z ocieplaniem się klimatu. Tymczasem średnie temperatury na świecie rosną. 

Gdzie zaobserwowano tę zależność? Poza Niemcami, między innymi w Stanach Zjednoczonych. Jak wskazują dane z siedemdziesięciu lat, każdy dzień z temperaturą powyżej 27 stopni skutkował spadkiem liczby urodzeń o 0,4 proc. dziewięć miesięcy później. Podobne efekty wysokich temperatur odnotowano także w Korei Południowej, Brazylii oraz Afryce Subsaharyjskiej.

W Europie nie jest lepiej – efekt ten jest bowiem widoczny także na naszym kontynencie. Zdaniem ekspertów z budapeszteńskiego Centrum Badań Naukowo-Ekonomicznych i Regionalnych, średnio w Europie każdy dzień gorętszy niż 25 stopni to 0,7 procent urodzeń mniej dziewięć miesięcy później. 

Czytaj więcej

Fatalne dane na temat upałów. Europa przegrywa ze zmianami klimatycznymi

Co wpływa na dzietność?

Zdaniem ekspertów wpływ upalnych dni na dzietność jest wyraźny, lecz ma opóźnienie – gorące dni obniżać mają bowiem płodność około dwa tygodnie po wystąpieniu wysokich temperatur. Co to oznacza? Zdaniem naukowców sugeruje to, że podstawowy powód, dla którego występuje związek między upałami a mniejszą dzietnością, jest fizjologiczny. Badacze przypominają bowiem, że związek przegrzewania jąder z obniżeniem męskiej płodności jest znany nie od dziś – i to właśnie to ich zdaniem może być jedna z przyczyn, co potwierdzić miały również eksperymenty przeprowadzane na różnych gatunkach zwierząt. 

Co więcej – jak wskazują naukowcy – wysokie temperatury podczas ciąży wpływają na zwiększone ryzyko przedwczesnego porodu, wystąpienie niskiej masy urodzeniowej noworodków, a także zwiększają ryzyko martwego urodzenia. 

Zmiany klimatu: Europa ociepla się szybciej niż reszta świata

Jak potwierdzono w raporcie stworzonym przez Światową Organizację Meteorologiczną (WMO) i unijną Usługę Zmian Klimatu Copernicus (C3S), Europa ociepla się dwukrotnie szybciej niż reszta świata. Sierpniowe badanie opublikowane przez Barcelona Institute for Global Health (ISGlobal) potwierdziło skalę zagrożeń, jakie wyjątkowo wysokie temperatury niosą dla mieszkańców Europy. Naukowcy wskazują, że fale upałów doprowadziły w ubiegłym roku do 47 000 zgonów w Europie. Najwięcej osób zmarło z powodu upałów we Włoszech (12 743), Hiszpanii (8352), Niemczech (6376), Grecji (4339), Francji (2734) oraz Rumunii (2585).

Z kolei najwyższe wskaźniki zgonów odnotowano w Grecji (393 zgony na milion mieszkańców), Bułgarii (229 zgonów na milion mieszkańców) oraz we Włoszech (209 zgonów na milion mieszkańców). Eksperci ostrzegają, że te dane mogą być zaniżone, z uwagi na fakt, że korzystano ze statystyk Eurostatu, podających dane w ujęckiu tygodniowym, a nie codziennym. 

Podczas gdy Europa ociepla się niepokojąco szybko, duże obawy budzą także ustalenia naukowców związane z niską dzietnością w Unii Europejskiej. W krajach Wspólnoty wskaźnik dzietności wynosi bowiem obecnie 1,46. Co to oznacza? Europa nieuchronnie się starzeje, a jej populacja będzie maleć.

Zmiany klimatu mają wpływ na wszystkie części świata i rozmaite aspekty naszego życia – lodowce topnieją, wzrasta poziom mórz, a w niektórych regionach ekstremalne zjawiska pogodowe oraz opady stają się coraz częstsze, podczas gdy inne cierpią z powodu fal upałów i susz.

Okazuje się jednak, że zmiany klimatu mają też wpływ na demografię. Badania wskazują bowiem, że związane ze zmianami klimatu fale upałów mogą powodować nie tylko susze czy zwiększoną śmiertelność wśród osób starszych, ale mogą prowadzić także do mniejszej liczby urodzeń. I choć ustalenia naukowców wskazują, że wpływ ten póki co jest raczej niewielki, to już go widać i – co gorsza – wydaje się nasilać wraz z ocieplaniem się klimatu, z którym mamy do czynienia. 

Pozostało 85% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Klimat i ludzie
„Miliardy ptaków giną, byśmy mogli się ładnie ubrać”. Apel słynnej projektantki
Klimat i ludzie
Znany ośrodek narciarski w Alpach się zamyka. Brak śniegu i problemy finansowe
Klimat i ludzie
Pozostało nam jedynie 27 procent żywej planety. Eksperci z WWF alarmują
Klimat i ludzie
Kartki na mięso i paliwo powstrzymają zmiany klimatu? Wyniki globalnego sondażu
Klimat i ludzie
Sportwashing rośnie w siłę. Nowa strategia gigantów branży paliw kopalnych