Miejska przestrzeń potrzebuje adaptacji do zmian klimatu – kompleksowych działań dostosowują-cych miasta do nasilających się ekstremalnych warunków pogodowych. Obejmuje to przede wszyst-kim łagodzenie efektu miejskich wysp ciepła oraz rozwój zielono-niebieskiej infrastruktury. W 2025 roku na ten cel dofinansowanie otrzymało 12 miast Polski Wschodniej. Łączna wartość wsparcia z programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej na lata 2021–2027 (FEPW) wyniosła ponad 250 milionów złotych. Projekty obejmują m.in. zagospodarowanie wód opadowych, rozwój zielono-niebieskiej infrastruktury, a także opracowanie lub aktualizację miejskich planów adaptacji do zmian klimatu (MPA).

Samorządy wschodniej Polski intensywnie inwestują w rozwiązania zwiększające odporność miast na skutki zmian klimatu. Po-wstają systemy retencji, ogrody deszczowe, zielone dachy i ściany, a także parki i skwery, które obniżają temperaturę w miastach i poprawiają jakość powietrza. Dzięki tym inwestycjom Polska Wschodnia daje przykład zielonych zmian, w którym praktyczne rozwiązania wdrażane lokalnie mogą stanowić wzór dla innych regionów kraju. To realne działania, które przekładają się na odpor-ne i bezpieczne miasta.

Starachowice zaplanowały prace związane z zieloną infrastrukturą na prawie 8 ha terenów. Na kompleksowe działania dostoso-wujące do zmian klimatu miasto przeznacza niemal 106 mln zł, z czego dofinansowanie unijne wyniesie blisko 90 mln zł.

Szczytno otrzyma ponad 42 mln zł na wsparcie projektu zwiększenia retencji wód opadowych i magazynowanie ich w zbiorniku Domowe Małe. Powierzchnia zrekultywowanych zbiorników to 12 ha. Projekt zakłada także budowę czterech urządzeń wodnych, nasadzenia roślinności filtrującej i zieloną infrastrukturę na powierzchni ponad hektara.

Ostrów Mazowiecka w ramach projektu Tworzymy przestrzeń dla klimatu za niemal 40 mln zł m.in. opracuje MPA, utworzy parki kieszonkowe, przebuduje zbiorniki retencyjne i przestrzeń miejską w rejonie ratusza. Dofinansowanie unijne projektu przekracza 33 mln zł.

Kazimierza Wielka w celu przystosowania przestrzeni do zmian klimatu zmodernizuje cztery hektary zielonej infrastruktury i kilometr nabrzeży oraz zagospodaruje wody opadowe. Dofinansowanie unijne projektu to niemal 30 mln zł, a koszt całkowity przedsięwzięcia wyniesie 35 mln zł.

Stalowa Wola zainwestuje w rozwój zielono-niebieskiej infrastruktury na terenach miejskich ponad 14 mln zł, z czego niemal 11 mln zł stanowi dofinansowanie z Funduszy Europejskich. Zaplanowano modernizację urządzeń wodnych oraz obiektów małej retencji o pojemności ponad 2 tys. m3.

Grajewo na zagospodarowanie terenu byłej strzelnicy przeznaczy ponad 14 mln zł, a dofinansowanie wyniesie 10 mln zł. Zielona infrastruktura obejmie 4,5 ha.

Łuków planuje opracowanie miejskiego planu adaptacji do zmian klimatu i inwestycje w zieloną infrastrukturę na ponad 1 ha. Przy ulicach 700-lecia i Krasińskiego powstaną dwa nowe parki kieszonkowe. Projekt obejmuje także system zagospodarowania wody opadowej – do nawodnienia roślinności i zasilenia fontanny. Dofinansowanie projektu wyniesie 8 mln zł, a jego całkowita wartość to 9,5 mln zł.

W Siedlcach na blisko czterech hektarach powstanie sześć parków kieszonkowych. Ponadto dla poprawy retencji wód opado-wych zaplanowano budowę ogrodów deszczowych. Miasto otrzyma niemal 8 mln zł dotacji na projekt o wartości ponad 9 mln zł.

Ostrowiec Świętokrzyski zrewitalizuje tereny zielone w czterech lokalizacjach obejmujących ponad hektar terenu, m.in. w Ogrodzie Jordanowskim. Inwestycja za niemal 14 mln zł otrzyma wsparcie z funduszy unijnych w wysokości ponad 7 mln zł.

W Jaśle adaptacja do zmian klimatu zakłada rozwój zieleni miejskiej, zielonych przystanków, budowę systemu odwodnienia i zbiorników retencyjnych. Inwestycja za niemal 7 mln zł zyska blisko 6 mln zł dofinansowania.

Chełm zmodernizuje Ogródek Jordanowski za niemal 9 mln zł i z 5 mln zł dofinansowania. Prace obejmą ponad 2 ha powierzchni miasta.

Biłgoraj otrzyma 1,5 mln zł na zagospodarowanie Skweru Saskiego z uwzględnieniem rozwoju zielono-niebieskiej infrastruktury. Koszt całkowity projektu to ponad 2,5 mln zł.

Edukacja i ochrona bioróżnorodności

Ważnym uzupełnieniem inwestycji infrastrukturalnych są działania na rzecz edukacji ekologicznej i ochrony przyrody. W ra-mach FEPW realizowane są projekty, które rozwijają zaplecze edukacyjne parków narodowych, uczelni i instytucji naukowych, a jednocześnie zwiększają świadomość ekologiczną mieszkańców regionu.

W 2025 roku pięć instytucji otrzymało dofinansowanie z działania FEPW.02.03 Bioróżnorodność, typ projektów II: budowa lub rozbudowa bazy edukacyjnej wraz z wyposażeniem. Projekty obejmują także rozwój kompetencji instytucji odpowiedzialnych za ochronę bioróżnorodności, aby mogły one skuteczniej planować, zarządzać i realizować działania związane z czynną ochroną przyrody.

Wśród beneficjentów znalazły się:

Biebrzański Park Narodowy – projekt obejmuje budowę i doposażenie nowoczesnych ośrodków edukacyjnych w Grzędach, Trzyrzeczkach i Goniądzu. Inwestycja poprawi warunki nauki, umożliwi całoroczne prowadzenie zajęć warsztatowych oraz dosto-suje infrastrukturę do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Wartość dofinansowania to ponad 12 mln zł.

Białowieski Park Narodowy – zostanie przeprowadzony kompleksowy remont i informatyzacja zabytkowego Dworku Guberna-tora – Ośrodka Edukacji Przyrodniczej oraz rekonstrukcja Polany Edukacyjnej. Obiekt zyska nowoczesne zaplecze dydaktyczne i interaktywne narzędzia edukacyjne, dostępne również dla osób z niepełnosprawnościami. Wartość dofinansowania wyniesie ponad 3 mln zł.

Bieszczadzki Park Narodowy – projekt obejmuje unowocześnienie ośrodków w Ustrzykach Dolnych, Suchych Rzekach i Woło-satem. Powstaną nowe pracownie multimedialne, studio podcastowe, ogród edukacyjny oraz ekologiczne rozwiązania infrastruktu-ralne, takie jak odzysk wody deszczowej i system wentylacji z rekuperacją. Wartość dofinansowania to ponad 2 mln zł.

Bieszczadzki Park Narodowy – modernizacja Ośrodka Informacji i Edukacji Turystycznej w Lutowiskach obejmie przebudowę obiektu, wyposażenie w nowoczesne panele multimedialne oraz stworzenie przestrzeni edukacyjnych dostosowanych do osób z niepełnosprawnościami. Projekt zakłada także kampanię informacyjno-edukacyjną promującą świadomą turystykę. Wartość dofi-nansowania to ponad 1,4 mln zł.

Wigierski Park Narodowy – celem projektu jest rozbudowa i wyposażenie Muzeum Wigier, które stanie się nowoczesnym cen-trum edukacji ekologicznej. Powstaną nowe sale dydaktyczne i wykładowe, zainstalowane zostaną panele fotowoltaiczne, a teren wokół muzeum zostanie zagospodarowany z myślą o turystach i lokalnej społeczności. Wartość dofinansowania wynosi ponad 6,5 mln zł.

Dzięki tym przedsięwzięciom Polska Wschodnia rozwija nie tylko infrastrukturę techniczną, lecz także kapitał społeczny i przyrodniczy. Edukacja, ochrona bioróżnorodności i zaangażowanie mieszkańców stają się integralną częścią zielonej transfor-macji regionu.

Nowe nabory i perspektywa rozwoju

To nie koniec działań. W przyszłym roku w ramach programu FEPW zostaną ogłoszone kolejne nabory, które obejmą inwestycje w adaptację do zmian klimatu. Wsparcie będzie ukierunkowane na zwiększanie odporności miast i gmin, rozwój zielonej oraz zielo-no-niebieskiej infrastruktury w miastach oraz zarządzanie wodami opadowymi i roztopowymi. Dofinansowanie obejmie również przedsięwzięcia inwestycyjne i opracowanie lub aktualizację miejskich planów adaptacji (MPA). Po dotacje będą mogły sięgnąć miasta z makroregionu Polski Wschodniej liczące 20-100 tys. mieszkańców oraz gminy, na terenie których położone są miejscowo-ści o statusie uzdrowiska lub obszaru ochrony uzdrowiskowej.

Działania te przyczynią się do powstania regionu bardziej zrównoważonego, nowoczesnego i świadomego ekologicznie, w któ-rym miasta, instytucje i mieszkańcy wspólnie tworzą bezpieczną i przyjazną przestrzeń do życia – dziś i dla przyszłych pokoleń.

Program Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej na lata 2021-2027 (FEPW) to kontynuacja wsparcia dla wschodnich województw, aby przyspieszyć ich rozwój. Głównym celem programu jest utrwalenie warunków sprzyjających konkurencyjności makroregionu oraz wyższej jakości życia w Polsce Wschodniej. Jego budżet to 2,65 mld euro. Wsparcie kierowane jest do woje-wództw: lubelskiego, podlaskiego, podkarpackiego, świętokrzyskiego i warmińsko-mazurskiego oraz części województwa mazowieckiego (bez Warszawy i 9-ciu otaczających ją powiatów, tzw. region statystyczny mazowiecki regionalny).

Materiał Partnera