Materiał płatny
Jaką pana zdaniem rolę w kompleksowym gospodarowaniu odpadami pełni spalarnia? Czy w Polsce potrzebujemy tego typu rozwiązań?
Cóż, w naszej 38-milionowej ojczyźnie osiągamy zaledwie 38-proc. poziom recyklingu, ponieważ wysycenie mocy spalarni wynosi średnio dziesięć razy mniej niż w najbardziej zaawansowanych w recyklingu krajach Europy. Wbrew wielu głosom przeciwników „spalarni odpadów” nie dość, że metoda termicznego przekształcania odpadów komunalnych jest zgodna z hierarchią postępowania z odpadami wskazaną w Dyrektywie 2008/98/WE w sprawie odpadów, a także z polskim prawodawstwem – Ustawą o odpadach z dnia 14.12.2012 roku, to znakomicie i efektywnie uzupełnia działania związane z recyklingiem. Zgodnie z tym termiczne przekształcanie odpadów jest zaliczane do „metod odzysku”, bowiem następuje tu odzysk energetyczny.
Szymon Cegielski, członek zarządu PreZero.
Muszą powstać kolejne instalacje, żebyśmy mogli racjonalnie i rzetelnie zagospodarować całość nienadających się do recyklingu odpadów. Myślę też, że jesteśmy na dobrej drodze do osiągnięcia tego celu – z doniesień prasowych wiemy, że w ostatnich miesiącach 2022 roku do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wpłynęło 78 wniosków o dofinansowanie budowy spalarni – z czego etap wstępny przeszło pozytywnie 39.
Można sobie zadać pytanie: czy aż tyle nam potrzeba? Rocznie wytwarzamy w Polsce ok. 14 mln ton odpadów komunalnych, z czego przynajmniej 30 proc. to tzw. frakcja palna, której ilość z roku na rok rośnie. To są jednocześnie odpady, które nie nadają się do recyklingu, a których dodatkowo nie wolno składować. Jeśli nie powstaną kolejne spalarnie, to już w krótkiej perspektywie może się okazać, że w całej Europie w 2035 roku będzie brakować ok. 41 mln ton mocy przerobowych w spalarniach.
Czy zatem w najbliższych latach potrzebne jest uruchomienie kolejnych spalarni? Jako zagorzały zwolennik obiektów TPOK chciałbym, żeby tak było, ale z drugiej strony zdaję sobie sprawę, jak delikatnym tematem wśród mieszkańców jest lokowanie jakiegokolwiek zakładu przetwarzającego odpady w bezpośrednim sąsiedztwie ich domostw. Mam jednak nadzieję, że instalacje niezbędne do zagospodarowania co najmniej 2,5 mln ton odpadów w ciągu roku uda się wybudować na podstawie już złożonych wniosków. Taka wielkość zaspokoi potrzeby rynku i stanowi wiarygodne potwierdzenie analiz i wiedzy, którą dysponujemy jako profesjonalni uczestnicy rzetelnej gospodarki odpadami w Polsce.
Obok odbioru odpadów wasza propozycja obejmuje także ITPOK – Instalację Termicznego Przekształcania Odpadów Komunalnych. Jaką funkcję pełni taka instalacja, jakie jest jej znaczenie?
Warto pamiętać, że spalanie odpadów nie ma na celu zastąpienia recyklingu, ale jego uzupełnienie. Do spalarni trafiają bowiem komunalne odpady resztkowe, które przez mieszkańców zostały zakwalifikowane jako nienadające się do recyklingu. Nie ma bardziej optymalnej metody postępowania z tymi odpadami, jak ich termiczne przekształcanie. Mamy tu także do czynienia z tzw. recyklingiem energetycznym (Thermal waste recycling).
Przekształcanie odpadów w sposób, jaki oferuje ITPOK, pozwala zmniejszyć ich ilość trafiającą na składowiska oraz zaoszczędzić cenne i wyczerpujące się nieodnawialne zasoby paliw kopalnych. Spalanie odpadów ma długą historię, sięgającą już epoki kamienia. Ich palenie było też powszechnym sposobem radzenia sobie z nimi jeszcze w starożytnym Rzymie.
Przełom XX i XXI wieku to znaczny wzrost świadomości ekologicznej, a także unijne regulacje dotyczące gospodarki odpadowej, która ma stać się częścią tzw. gospodarki o obiegu zamkniętym, gdzie odpad staje się zasobem, a odzysk jednym z preferowanych sposobów postępowania z odpadami. Nowoczesne spalarnie są odpowiedzią na te dążenia. Obiekty te są wyposażone w zaawansowane i nowoczesne rozwiązania technologiczne, spełniające surowe normy ochrony środowiska.
Obecnie w Europie działa niemal 500 spalarni. W krajach Europy Zachodniej, które mają nowoczesne i bardzo dobrze zorganizowane systemy gospodarowania odpadami, jak np. Niemcy czy kraje skandynawskie, termicznemu przekształcaniu poddaje się nawet 50 proc. odpadów komunalnych. W tych krajach Europy, gdzie mamy odpowiednio wysokie wysycenie mocami przetwórczymi istniejących instalacji termicznego przekształcania odpadów komunalnych, tam mamy bardzo wysokie, przewyższające cele klimatyczne EU, wskaźniki recyklingu.
To nie tylko teoria, bo ITPOK już od dziesięciu lat funkcjonuje w Poznaniu. Jak z perspektywy dekady ocenia pan ten projekt?
Z pełnym przekonaniem mogę powiedzieć, że ITPOK to sukces, za którym stoi wielkie zaangażowanie zarówno władz miasta, jak i nasze. Jest to projekt, który doskonale pokazuje, jak ważna jest wielopłaszczyznowa współpraca, która może służyć lokalnej społeczności.
Jednym z istotniejszych elementów, dla których rola ITPOK jest kluczowa, to pomoc w osiągnięciu poziomów recyklingu wyznaczonych przez UE. ITPOK odpowiada zatem na realną potrzebę zagospodarowania odpadów. Termiczne przekształcanie dotyczy odpadów, nienadających się do recyklingu, mających potencjał energetyczny. Co więcej: brak odpowiedniej wydajności ITPOK-ów czy ich mała liczba w kraju sprawiają, że system gospodarowania odpadami komunalnymi jest niefunkcjonalny i stanowi czynnik sprzyjający rozwojowi szarej strefy. ITPOK-i pozwalają na odzyskanie potencjału energetycznego tych odpadów, które innej wartości już nie posiadają, a jednocześnie dzięki ITPOK-om ograniczamy ilość składowanych odpadów.
Należy przy tym pamiętać, że wpływ na środowisko, jaki wywierają prawidłowo zaprojektowane i eksploatowane Instalacje, spełniające najwyższe obowiązujące standardy emisyjne – w tym oczywiście poznański ITPOK – jest de facto pomijalny. Wielkość faktycznie pomierzonych emisji dowodzi niezaprzeczalnie, że ich wpływ na otoczenie, w którym funkcjonują, jest minimalny.
Jakie zobowiązania bierze na siebie w takim projekcie inwestor, a jakie miasto?
Budowa Instalacji Termicznego Przekształcania Odpadów Komunalnych w Poznaniu to w dniu dzisiejszym zarówno najbardziej innowacyjny, jak i największy projekt infrastruktury odpadowej w Polsce realizowany w formule PPP. W tej formule do zadań partnera publicznego należało: przekazanie partnerowi prywatnemu działki pod budowę instalacji, wybudowanie nowego układu drogowego do instalacji, współpraca z partnerem prywatnym na etapie pozyskiwania decyzji administracyjnych, dostarczanie do instalacji odpadów, uiszczenie wynagrodzenia za unieszkodliwianie 210 tys. ton odpadów rocznie. I wszystkie te zadania Miasto Poznań wypełniło i wypełnia w sposób perfekcyjny.
Z kolei zadania partnera prywatnego, czyli nas, polegają na: zaprojektowaniu, sfinansowaniu i budowie instalacji oraz zarządzaniu ITPOK przez 25 lat od momentu jej uruchomienia, prowadzeniu eksploatacji ITPOK, produkcji i sprzedaży energii elektrycznej i cieplnej; przekazaniu miastu instalacji po 25 latach obowiązywania umowy PPP.
Taki projekt oznacza oczywiście sporą inwestycję. Ile kosztuje budowa ITPOK i jakie korzyści przynosi realizacja takiego projektu?
Projektów tego typu nie można oceniać jedynie z perspektywy kosztów. Należy przede wszystkim pamiętać, że jest to odpowiedź na wiele zagadnień od ochrony planety po budowanie niezależności energetycznej, począwszy od najniższego samorządowego szczebla.
Realizacja ITPOK jest jednym z najważniejszych działań ekologicznych podjętych w związku z realizacją nowoczesnego systemu gospodarowania odpadami w aglomeracji poznańskiej. Instalacja wpisuje się w ideę zrównoważonego gospodarowania odpadami – jest ostatnim etapem postępowania z odpadami (po zapobieganiu powstawania odpadów i ich selektywnej zbiórce), w którym dzięki odzyskowi energetycznemu odpad staje się zasobem służącym do produkcji energii. Koszt zaprojektowania i budowy poznańskiej instalacji wyniósł 724 mln zł (w tym 330 mln zł dotacji unijnej).
Instalacja zdecydowanie uporządkowała i unowocześniła gospodarkę odpadami w Poznaniu i okolicznych gminach. Przede wszystkim istotnie zmniejszyła się ilość odpadów trafiających na składowiska. Utylizacja odpadów w nowoczesnej spalarni pozwoliła na ograniczenie emisji gazów cieplarnianych – szczególnie wielokrotnie bardziej szkodliwego niż CO2 metanu, powstającego na składowiskach. Działanie spalarni przyczyniło się także do ograniczenia emisji CO2, który powstawałby w przypadku produkcji adekwatnej ilości energii elektrycznej i cieplnej z paliw kopalnych.
Materiał płatny
