Zagrożenia związane ze zmianami klimatu uderzą w Europę. Nie jesteśmy gotowi

Europejska Agencja Środowiska (EEA) opublikowała pierwszą w historii europejską ocenę ryzyka klimatycznego (EUCRA). Nie jest ona optymistyczna – wskazuje bowiem, że podejmowane w Europie działania adaptacyjne nie nadążają za szybko rosnącymi zagrożeniami związanymi ze zmianą klimatu.

Publikacja: 13.03.2024 09:52

Wrzesień 2020 roku, woda wdarła się na plac świętego Marka w Wenecji.

Wrzesień 2020 roku, woda wdarła się na plac świętego Marka w Wenecji.

Foto: Egor Gordeev Unsplash

Od dłuższego czasu eksperci podkreślają, że temperatury w Europie rosną dużo szybciej niż w innych miejscach na świecie. Podczas gdy jest to najszybciej ocieplający się kontynent na świecie, zdaniem badaczy europejskie rządy zbyt wolno podejmują działania mające na celu zmniejszenie ryzyka związanego z zagrożeniami klimatycznymi.

Potwierdzają to między innymi najnowsze badania przeprowadzone przez Europejską Agencję Środowiska, których owocem jest EUCRA – pierwsza w historii europejska ocena ryzyka klimatycznego. 

Jak zauważają w niej naukowcy, wiele zagrożeń związanych między innymi z bezpieczeństwem żywnościowym czy stabilnością finansową Europejczyków, osiągnęło już poziom krytyczny. „Poziom ten może stać się jednak katastrofalny, jeśli nie zmieni się nastawienia i nie podejmie się zdecydowanych działań” – oceniają naukowcy. 

EUCRA: Pierwsza w historii europejska ocena ryzyka klimatycznego

Ubiegły rok, który przeszedł do historii jako najcieplejszy w historii pomiarów, obfitował w katastrofy będące efektem zmieniającego się klimatu. Różne regiony świata – w tym Europy – borykały się m.in. z ekstremalnymi temperaturami, suszą, pożarami, powodziami oraz huraganami, stanowiącymi poważne zagrożenie dla lokalnych społeczności oraz ekosystemów.

Czytaj więcej

Europa ociepla się w zastraszającym tempie

Zdaniem ekspertów sytuacja na naszym kontynencie może stać się jeszcze gorsza – jak oceniają badacze, skutki zmian klimatu będą nasilać się nawet przy optymistycznych scenariuszach globalnego ocieplenia i będą miały one wpływ na warunki życia na całym kontynencie. 

Jak pisze portal phys.org, by pomóc określić priorytety polityczne w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu, Europejska Agencja Środowiska (EEA) opublikowała pierwszą w historii europejską ocenę ryzyka klimatycznego (EUCRA).

Nie jest ona zbyt optymistyczna – wskazuje bowiem, że europejska polityka oraz działania adaptacyjne nie nadążają za szybko rosnącymi zagrożeniami. „W wielu przypadkach stopniowa adaptacja nie będzie wystarczająca, a ponieważ wiele środków mających na celu poprawę odporności na zmianę klimatu wymaga dużo czasu, konieczne mogą być pilne działania – nawet w przypadku zagrożeń, które nie są jeszcze krytyczne” – czytamy. 

Naukowcy: Europa nie jest gotowa na szybko rosnące zagrożenia klimatyczne. Potrzebna zmiana myślenia

Jak zaznacza w raporcie z badania Simona Pedde z holenderskiego Wageningen University & Research – jedna z autorek dokumentu – „EUCRA to pierwsza ocena ryzyka, która potwierdza, że wszystkie kluczowe zagrożenia klimatyczne, przed którymi stoi Europa, wynikają nie tylko ze wzrostu zagrożeń klimatycznych, ale także z przygotowania społeczeństw na nie”. „Prognozy klimatyczne mają fundamentalne znaczenie dla zrozumienia, co może się wydarzyć. Jednak w planowaniu przyszłych działań należy wziąć pod uwagę fakt, że wiele zagrożeń osiągnęło już poziom krytyczny” – dodała. „Po co czekać na materializację przyszłych prognoz klimatycznych? Biorąc pod uwagę możliwość osiągnięcia punktów krytycznych, o których mówimy w raporcie, decydenci powinni przejść od reagowania na katastrofalne skutki występujące po poważnych powodziach lub suszach. To jest zmiana sposobu myślenia, której pilnie potrzebujemy” – oceniła. 

Jak zaznaczają autorzy badania, należące do Unii Europejskiej państwa członkowskie „poczyniły znaczne postępy w zrozumieniu zagrożeń klimatycznych”. Choć podkreślono, że krajowe oceny ryzyka klimatycznego są coraz częściej wykorzystywane przy opracowywaniu polityki adaptacyjnej, to zauważono jednocześnie, że gotowość społeczeństwa jest niewystarczająca – wdrażanie polityki opóźnia się bowiem w stosunku do szybkiego wzrostu poziomu ryzyka.

„Rosnąca przepaść między ryzykiem związanym ze zmianami klimatycznymi a powolnym tempem działań adaptacyjnych jest niepokojąca. Większość polityk i planów nie jest wystarczająco jasna, jeśli chodzi o rozważanie przyszłych zagrożeń klimatycznych” – zauważa Robbert Biesbroek z Wydziału Nauk Społecznych. „Często widzimy duże ambicje polityczne mające na celu ograniczenie ryzyka, ale nierzadko nie urzeczywistniają się one, ze względu na brak politycznej woli do inwestowania czasu i zasobów w tworzenie zrównoważonej przyszłości. Dwa lata temu wraz z IPCC wskazaliśmy, że zagrożenia dla Europy są powszechne, przyspieszają i wpływają na każdy sektor i region na kontynencie. Zbliżające się wybory europejskie będą niezwykle ważne, jeśli chodzi o to, czy i w jaki sposób zostaną wdrożone zalecenia zawarte w europejskiej ocenie ryzyka klimatycznego” – dodał. 

Czytaj więcej

Europa ociepla się przerażająco szybko

Skutki zmian klimatu w Europie. O jakich zagrożeniach mówią naukowcy?

Jak zauważono w europejskiej ocenie ryzyka klimatycznego (EUCRA), prawie wszystkie zagrożenia dotyczące ekosystemów wymagają pilnych lub bardziej intensywnych działań. Jako szczególnie poważne ocenia się przede wszystkim zagrożenia związane z ekosystemami morskimi i przybrzeżnymi. „Raport EEA przypomina, że ekosystemy zapewniają ludziom wiele usług, w związku z czym ryzyko to ma duży potencjał przeniesienia się na inne obszary – między innymi żywność, zdrowie, infrastrukturę i gospodarkę” – czytamy. 

Naukowcy podkreślają także, że zagrożenia związane z upałami i suszą, które mają wpływ na produkcję roślinną w Europie Południowej, osiągnęły już krytyczny poziom. „Ale zagrożone są również kraje Europy Środkowej. Szczególnie długotrwałe susze, które dotykają duże obszary, stanowią poważne zagrożenie dla produkcji roślinnej, bezpieczeństwa żywnościowego i dostaw wody pitnej” – zauważają eksperci. 

Zdaniem naukowców wysokie temperatury są także najpoważniejszym czynnikiem ryzyka klimatycznego dla zdrowia ludzkiego. „Najbardziej zagrożone są określone grupy społeczne – osoby pracujące na zewnątrz, które narażone są na ekstremalne upały, ale także osoby starsze i osoby mieszkające w źle zbudowanych mieszkaniach, na obszarach o silnym efekcie miejskiej wyspy ciepła lub z niewystarczającym dostępem do chłodzenia” – czytamy.

Częstsze i ekstremalne zjawiska pogodowe zwiększają również ryzyko dla infrastruktury i kluczowych usług, w tym energii, wody i transportu. Choć w Europie ryzyko powodzi na wybrzeżach jest w miarę kontrolowane, to – zdaniem badaczy – podnoszący się poziom mórz i zmiany w schematach burz mogą „mieć niszczycielski wpływ na ludzi, infrastrukturę i działalność gospodarczą”. „W Europie Południowej upały i susze powodują znaczne ryzyko dla produkcji, przesyłu i popytu na energię” – zauważono. 

„Europejska gospodarka i systemy finansowe stoją w obliczu wielu zagrożeń klimatycznych. Ekstremalne warunki klimatyczne mogą na przykład zwiększyć składki ubezpieczeniowe, zagrozić aktywom oraz kredytom hipotecznym, a także zwiększyć wydatki rządowe i koszty pożyczek” – podkreślono w raporcie. 

Przygotowane przez Europejską Agencję Środowiska sprawozdanie EUCRA opiera się na istniejącej bazie danych poświęconej skutkom i zagrożenim klimatycznym dla Europy. To pewnego rodzaju uzupełnienie raportów Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC), Copernicus Climate Change Service (C3S) – realizowanego przez Europejskie Centrum Prognoz Średnioterminowych na zlecenie Unii Europejskiej – oraz Wspólnego Centrum Badawczego Unii Europejskiej (JRC).

Od dłuższego czasu eksperci podkreślają, że temperatury w Europie rosną dużo szybciej niż w innych miejscach na świecie. Podczas gdy jest to najszybciej ocieplający się kontynent na świecie, zdaniem badaczy europejskie rządy zbyt wolno podejmują działania mające na celu zmniejszenie ryzyka związanego z zagrożeniami klimatycznymi.

Potwierdzają to między innymi najnowsze badania przeprowadzone przez Europejską Agencję Środowiska, których owocem jest EUCRA – pierwsza w historii europejska ocena ryzyka klimatycznego. 

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Planeta
Europa ociepla się 2 razy szybciej niż reszta świata. Złe wieści dla kontynentu
Planeta
El Niño zanika. Eksperci: to cisza przed burzą. „Rekordowy sezon huraganów”
Planeta
Dzień Ziemi 2024: świat przegrywa walkę z plastikiem. Zatrważające dane
Planeta
Groźne dla klimatu gazy wciąż przemycane do Europy. Można je kupić w internecie
Planeta
Za nami wyjątkowo ciepły marzec. W Polsce padł kolejny rekord – upał jak latem